oczątkowo, przyczyn zachorowani upatrywano w działaniu czynników pozaustrojowych:
•złe duchy (poglądy spirytualistyczne)
•działanie cudów
•Etym. -gr. thaumatourgfa 'cudotwórstwo' od thaumatourgós 'cudotwórca'; thauma 'cud; dziw'; -ourgos od -e^o^czyniący', •kara bogów (theurgia)
•poglądy wynikające z obserwacji - empiryczne