Żądania niższych klas oraz kobiet były poważnym wyzwaniem dla hinduizmu, emigracja hinduskai zaś i eksport hinduskie) duchowości zmieniły jego granice* stabilność
Badacze, którzy próbowali zaproponować klasyfikację i typologię religii oraz jej rozmaitych wymiarów, zazwyczaj'określali hinduizm mianem „religii etnicznej”, religii danej grupy ludzi, związanej z jej terytorium lub miejscem* zamieszkania. Hindusem było się przeto za sprawą swojego urodzenia w jednej z hinduskich kast w Indiach. Zgodnie zttradycją taka osoba podlegała dharmie swojej społecznościi-ij ej zasadom i zwyczajom. Królestwo dharmy - hinduski wszechświW ZWa-ny bharatem — to ziemia rytualnie oczyszczona przez braminów i otoczona kala pani, „czarnymi wodami”. *3
Historycznie rzecz biorąc, buddyści, chrześcijamB i muzułmanie propagowali swe poglądy i praktyki religijne poprzez nawrócenia i podboje. Stanowią oni obecni©! większość wyznaniową w wielu różnych krajach. Natomiast prawie wszyscy hindusi nadal mieszkają w Indiach - świeckim państwie, w którym stanowią około 78 procent* blisko miliardowej populacji - oraz w Nepalu, gdzie hinduśzdljest religią państwową i 90 procent Nepalczyków to jego wyznawcy. Jak się zdaje, potwierdza to koncepcję, że hinduiaS jest religią etniczną, a nie uniwcrsalistyczną, której prze-
HOLANDIA