DSC04009

l('tl,NA ('MAMAK 2<> i |i,i Mtddlt V.UA Vf(T Vl(

Kimkii do    wy fiordy/.u | m u l< v.\va i I * < (/.*;( Im wy cl) i śródrzwarto*

rzędowych. (i li i w mi ¹ doliny mają K lorimeh z południowego wnehodu ku północnemu zachodowi, gdzie pnuiźi*J War,-izm wy tworzą Jerizrze bliżej uii' rozpoznany, ule skomplikowany synlem w/it J cmnle przecinających sit; i-óżnowlokowych form.

W regionie tym występuje wiele stanowisk llor przewodnich dl i róż-nych pięter plejstocenu i mających przeważnie dobrze określoną zyluu* cję geologiczną. Tu również znajduję się dobrze rozwinięte osady najstarszego plejstocenu, pozbawione jeszcze materiału skandynawskiego. Znane są one z wielu stosunkowo rozległych wychodni. Ich akumulacja trwała przez przeważającą część czwartorzędu i dlatego zawierają bogatą i złożoną, ale jeszcze mało poznaną treść stratygraficzną, bez znajomości której poznanie czwartorzędu będzie zawsze niepełne.

Trzeci region obejmuje głównie obszar północno-zachodniej części Niziny Mazowieckiej, dlatego nazwano go północnomazowiecko-pomor-skim. Budowa utworów czwartorzędowych jest tam uwarunkowana głównie złożonym charakterem podłoża czwartorzędu, zaburzonego gla-citektonicznie. Podłoże, po którym posuwały się kolejne lądolody, było zbudowane przeważnie z plastycznych iłów i mułków plioceńskich, a powierzchnia tych utworów podnosiła się, podobnie jak i obecnie, wyraźnie ku południowi. Dodatkowym elementem, który skomplikował budowę czwartorzędu, są obniżenia typu dolinnego, przedłużające się przez ; ten obszar z południa ku północy oraz stare głębokie rynny subglacjal- j ne. Obniżenia te są wypełnione piaszczystymi przeważnie osadami wód płynących. Dodać jednak należy, że obszar ten w stosunku do pozostałych części Niżu Polskiego jest stosunkowo słabiej rozpoznany wiertniczo, a bardzo nierównomiernie zdjęciem powierzchniowym.

Specyficzny jest region następny — kujawsko-pomorski, pokrywający się z obszarem wału kujawsko-pomorskiego. Miąższość czwartorzędu w tym regionie przeważnie nie przekracza 50 m, co jest uwarunkowa- j ne, jak się zdaje, stałym podnoszeniem się walu w czwartorzędzie. Po- i wodowało to wzmożoną w stosunku do obszarów sąsiednich denudację | osadów i ich wynoszenie poza obszar wału. Wpływ podłoża zaznaczył j się również dużym udziałem w osadach czwartorzędowych w różnym ] stopniu zwietrzałych skał starszych, takich jak iły zwietrzelinowe, ru- | mosze i in.

Aktywność struktur podłoża znalazła w tym regionie swój wyraz także w osobliwościach profilu plejstocenu w miejscach występowania struktur solnych. Być może, że ługowaniem dadzą się wytłumaczyć ściśle lokalne, znaczne różnice miąższości czwartorzędu, która wynosi od kilku do ponad 300 m (np. w rejonie Łęczycy: Krzepocina — 315 m). Profile osadów tak znacznej miąższości składają się niejednokrotnie z warstw glin zwałowych ponad stumetrowej grubości.

Wpływ tektoniki solnej na budowę osadów czwartorzędowych nie I przeczy jednak istnieniu, według niektórych poglądów, -starej sieci dolinnej głęboko wciętej w podłoże. Ponadto bardzo wiele faktów świad- i czy o istnieniu dobrze rozwiniętych w całym regionie struktur glacitek- j tonicznych i dużej ilości porwaków mezozoicznych i trzeciorzędowych. Taka struktura osadów czwartorzędowych w opisywanym regionie sprawia, że znajduje się tu mało profilów o poważniejszym znaczeniu stra-