DSC04159

wy

ików zt» iwrlr«m miążazośei .t rn oraz ji^na drowwj^/tiizczyiU, przewag m. około 30. a maknymalnie ponad W-rMtfOWti noiążazości w itri^ t#»j *rrti, u |xxi gliną zwałową stadiału makfymftlnajo, leżą jewzcze tfa, kie warstwy plasków gruboziarnistych lub piasków z domieszką tmtfcy

Na północ od dawnego stożka występują kopalne mortttjr czoło¹ w okolicy Rogowa, świadczące o etapowym postoju lądolodu, Są to orl dy piaszczys to-ż wi rowe miąższości około 20 m. Obie formy — stofcje sandrowy i morena czołowa — zostały później przykryte gliną zwal*, wrą.

Na przeważającym obszarze nie można dotychczas rozdzielić opadów początku stadiału maksymalnego od utworów stadialów przedEtókr/-malnych.

Za nieco młodsze ogniwo stratygraficzne należy uważać osady marginalne maksymalnego zasięgu. Są to osady moren czołowych, sandrów, tarasów kemowych zewnętrznych, gliny zwałowe spiętrzonego lodu, które wraz z innymi oznakami strefy marginalnej, jak np. zaburzenia gfe-citektoniczne, oraz formami rzeźby terenu, jak np. doliny marginalne, świadczą łącznie o zasięgu lą do lodu. W sensie stratygraficznym mają one znaczenie ze względu na możliwość paleogeograficznego nawiązania do osadów pełniejszych profilów w zasięgu lądolodu. Wszystkie wynik-nieme osady stanowią w strefie brzegowej stadiału maksymalnego niewielkie nagromadzenia, których miąższość można szacować na kilka metrów na podstawie ukształtowania powierzchni terenu. Zachowane formy są przeważnie zniszczone, zdegradowane i przekształcone na różnego rodzaju ostańce bądź występują tylko osady rezydualne. Formy te z reguły obserwuje się w północnej części pasa wyżyn.

Moreny czołowe maksymalnego zasięgu zlodowacenia środkowopoi"kiego były opisywane z terenu obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (S. Z. Różycki, 1960, 196lb, 1967a, b: L. Lindner, 1971a, K. Poźaryska, 1948) oraz z dorzecza Bugu z Kotliny Dubienki (X Rzechowski, 1967a). Znaczenie początków sandrów -dla wyznaczenia granicy lądolodu omówiono na przykładzie Wyżyny Lubelskiej (A. Jahn, 1956). Tarasy kemowe jako wskaźnik zasięgu lądolodu są znane przede wszystkim z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskie; (K. Klimek, 1966), Sudetów (W. Walczak, 1957; A. Jahn, S. Szczepanka ewicz, 1967) oraz z przedpola Gór Świętokrzyskich (A. Makowska 1965 ¹), Gliny zwałowe spiętrzonego lodu tworzące formy marginalne występują: na obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich (A. Makowska, 1965 ®) oraz w Kotlinie Dubienki (J. Rzechowski, 1967a).

Gliny zwałowe stadiału maksymalnego są tak powszechnie występującym osadem reprezentującym zlodowacenie, że w każdym opracowywanym regionie stwierdzono ich obecność. Miąższość gliny zwałowej stadiału maksymalnego w środkowej strefie Niżu Polskiego zazwyczaj wynosi 10—20 m i zmniejsza się ku południowi. W wielu regionach fc® poziom gliny zwałowej jest w przeciwieństwie do innych — zarówno starszych, jak i młodszych — najbardziej stały pod względem ciągłości występowania i miąższości. Jest on więc dla stratygrafii zlodowaceń środkowopoiskiego w znacznym stopniu poziomem przewodnim i repen>* wym ffig. 64, 85), jak np. nad Pilicą (H. Ruszczyńska-Szenajch, 196ÓS.

1

Mspg geologiczna 1 ; 200 000 okolic Radomia.