DSC04302

lloi.c

r.N

319

• wartym typem aą utwory donno zbiorników przybrz-cżnych typu , _V,nv, jak i>|>. Zalewu Wiśluncgo i Zalewu SzczeciÓKkicgo (B. Rosa,

1 H rodnio w uz, H. Ilona, 1967),

i:twory brzegowo rozpoznano w wielu miejscach. Na przykład w So-w' (ii zakroju tarasu brzegowego (B. Rosa, 1963), na utworach >istoeeń»kich jest wytworzona powierzchnia abrazyjna, przykryta wstwą do 0,8 ni miąższości żwiru i otoczaków do 7 cm średnicy. Wy-, piaski i piaski ze żwirem oraz mięczakami: Cardium edule Lin-iiicus i Macomo baltica (Linnaeus). Stropowe piaski morskie bez fauny '. przykryte torfem i utworami humusowymi, na których leżą piaski śliczne waiu wydmowego. Miąższość pokrywy holoceńskiej wynosi tu do 12.6 m.

W podobnej sytuacji geologicznej znajduje się profil holocenu w tpinie, na zachód od Łeby (I. Brodniewicz, B. Rosa, 1967). W dolnej części jest on zbudowany z piasków z mułkami i z cienkimi warstwami torfu w spągu, a w górnej części, odpowiadającej okresowi litorynowe-mu i młodszej części holocenu, występują piaski ze żwirem w dole, a na głębokości 5—-7 m z otwornicami (głównie Ammonia flevensis Hofker, a w mniejszej ilości Elphidium subarcticum Cushman, a poza nimi sześć innych rodzajów i gatunków), małżoraczkami (głównie Cypridea to-rcsa (Jones)), mięczakami, a także okrzemkami.

W zachodniej części wybrzeża najpełniejsze i najlepiej udokumentowane profile występują na Wolinie i Uznamie. Znana z kilkudziesięciu profilów miąższość osadów litorynowych i młodszych wynosi tam 20—25 m. Tworzy je od dołu warstwa bruku podstawowego przykryta piaskami drobnoziarnistymi i mułkami, a także iłami morskimi z Cardium edule Linnaeus, Tellina baltica Linnaeus, Mytilus edulis Liima-eus, Hydrobia baltica Nilsson i in.

Rodzaj litologiczny osadów rzecznych i ich wiek jest zróżnicowany regionalnie. 'Na wyżynach przeważają osady drobnofrakcyjne, w dnach mniejszych dolin osady złożone przeważnie z redeponowanych pokryw zwietrzelinowych, zawierające miejscami domieszkę grubego materiału skalnego z podłoża. W osadach często napotyka się warstwy deluwialno--rzeczne. Podobne profile osadów rzecznych napotyka się na Niżu Polskim, ale w dolinach mniejszych rzek nie zawierają one grubszego materiału skalnego. W dolinach większych rzek niżowych zaznacza się wyraźniejsze zróżnicowanie facjalne. Fację korytową stanowią piaski i piaski z domieszką żwirów, fację powodziową głównie utwory madowe, a fację starorzeczy utwory mułkowo-ilaste, ilaste i organogeniczne.

W dolinie Wisły i niektórych większych jej dopływów występują dwa poziomy osadów rzecznych rozdzielone mniej lub bardziej wyraźną przerwą sedymentacyjną, a lokalnie i wyraźną erozją (W. Pożaryski, 1953; W. Laskowska-Wysoczańska, 1964 i in.). Poziom starszy powstał u schyłku okresu borealnego i w okresie atlantyckim, a poziom młodszy w okresie subborealnym i subatlantyckim. W poziomie starszym, niezależnie od facjalnej zmienności osadów, w dolnej części przeważa materiał piaszczysty, a w części górnej utwory madowe, z pospolitymi czarnymi pniami, głównie dębu, datowanymi na Mazowszu na około 6500 lat (W. Mościcki,; 1953). W poziomie młodszym przeważają mady, miejscami również z pniami dębów. Osady obu poziomów są włożone