DSC04314

mŁiOCBN 331

Mniej powiwchnle aniżeli mmlii mina wyNtępuje w dorzeczu Odry ₁₍ pokryw* antropogonlom*, »1ohI nią uNtuł współczesny określony juko da przemysłowa (S. Szczspanklowicz, 1060). Strefy jej alimentacji wią-siv głównie * najaktywniejszymi obw/uninh dorzeczu Odry, /.ugłębia-wegiowymi.

KARPATY I KOTUNY PODKARPACKIE

Nit' tylko powierzchniowa warstwa utworów stokowych nosi na solno piętno holoeeńskich procesów glebowych i grawitacyjnych. Płaszcz aluwiów holoeeńskich miąższości do 10 m wyściela dna dolin. Miąższość x jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do 10 000 lat trwania holo-cenu. Analizując osady i rekonstruując procesy można podzielić holocen na 2 wyraźne części (o granicy zmieniającej się regionalnie), odpowiadające okresom przed i po wylesieniu. Różnią się one udziałem różnych facji osadów.

Ocieplenie i postępujące wkraczanie lasów w góry osiągnęło już pierwszą kulminację w eoholocenie (L. Starkel, 1977b). Odziedziczone po okresie zimnym pokrywy rumowiskowe, soliflukcyjne, deluwialne, eoliczne aluwia podlegały procesom glebotwórczym i ługowaniu soli. Okresy preborealny i borealny zaznaczyły się nagłym osłabieniem działalności rzek, co odzwierciedliło się w akumulacji mad i torfów na erozyjno--akumulacyjnych równinach zalewowych odziedziczonych po późnym glacjale (profile Kraków, Podgrodzie, Brzeźnica, Tarnawa i in., M. Ralska--Jasiewiczowa, L. Starkel, 1975). W górach rzeki erodowały powoli w głąb.

Nagła zmiana typu sedymentacji około 8 400 lat temu (fig. 127) była spowodowana wzrostem ilości i gwałtowności opadów, czemu towarzyszyło wkroczenie zwartych zbiorowisk lasów mieszanych. Pierwszych danych dostarczył profil w Tarnawie nad górnym Sanem, gdzie M. Ral-ska-Jasie wieżowa (1972) stwiedziła przerwę w rozwoju torfowiska i 54--centymetrową warstwę mad powodziowych (fig. 126). Najlepszy wgląd w przebieg zmian daje profil w Podgrodziu (K. Mamakowa, L. Starkel, 1977; E. Niedziałkowska, A. Skubisz, L. Starkel, 1977), gdzie w osadach stożka bocznego dopływu miąższości 9 m, datowanych od 8 390 do około 7 000 lat temu stwierdzono warstewki piaszczyste reprezentujące kilkadziesiąt wezbrań, oddzielone poziomami bagiennych) mułków torfiastych z pionowo stojącymi pniami lub poziomami gleb kopalnych. Podobne przerwy w akumulacji organicznej zarejestrowano również w starorzeczu w Brzeźnicy, a także w Krakowie (K. Mamakowa, 1970). Był to również okres rozwoju osuwisk związanych z głębokim krążeniem wody, na co wskazują spągowe osady torfu na osuwisku w Szymbarku — Kamionce datowane na 8 210 lat temu (E. Gil i in., 1974.) Równocześnie równiny aluwialne były rozcinane, o czym świadczy obecność żwirów i piasków schodzących niżej od poziomu współczesnego koryta Wisłoki w Dęborzy-nie (Changes in the palaeogeography..., 1972) datowanych na 6 472 ± ±100 lat temu.

Dalszy rozwój równin aluwialnych u brzegu Karpat odbywał się przez boczne przemieszczanie koryt, na co wskazują nie tylko różno wiekowe aluwia datowane metodą ¹⁴C (najmłodsze — 1000 lat temu) i systemy różnowiekowych starorzeczy (K. Klimek, L. Starkel, 1974),' ale również