DSC04552

HALINA ROSA

A.7

Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń

PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ SKÓR KURDYBAN OW YCH cz. I

OMÓWIENIE ZNISZCZEŃ ZABYTKOWYCH KURDYBANÓW NA WYBRANYCH OBIEKTACH

WSTĘP

Tłoczone i malowane skóry kurdybanowe są obiektami złożonymi pod względem ich budowy technologicznej. Warstwę malarską kurdybanów XVII i XVIII-wiecznych porównać można do malarstwa olejnego na desce czy płótnie. Warstwa malarska kurdybanów nie posiada jednak gruntu charakterystycznego dla wyżej wymienionych rodzajów malarstwa. Warstwa malarska leży tu na werniksowanym „złoconym” srebrze. Podłożem obu tych warstw jest w kur-dybanach skóra. Do ich wyrobu stosowano najczęściej skóry cielęce, koźlęce, a także owcze.

Kurdybany zdobiące wnętrza uważane były za wytwory piękne i trwałe w porównaniu z tkaninami i papierowymi tapetami. Potwierdzają to zachowane w dużej liczbie tego typu obiekty w wielu krajach. Nie znaczy to jednak, iż nie ulegały zniszczeniom. Obserwować można, że zniszczone obicia ścienne wykorzystywano po ich obcięciu do innych celów, jak zdobienie mebli itp. Kolekcje kurdybanów w muzeach, np. w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i Muzuem Narodowym w Poznaniu, składają się często z pojedynczych, niejednokrotnie mocno uszkodzonych fragmentów.

Nasuwa się tu problem, który z elementów kurdybanu decyduje o zniszczeniach i złym stanie zachowania całości. Na uwagę zasługuje niewątpliwie skóra, jako podłoże tych obiektów.

Wytwórcy kurdybanów narzekali często na złą jakość skór, które otrzymywali od garbarzy.

Topografia skór zwierząt wskazuje na to, że nie są one jednorodzne na całej powierzchni. Skóry posiadają ponadto daleko rozwinięte cechy osobnicze w obrębie tego samego gatunku zwierząt. Jak twierdzą garbarze nie ma dwu identycznych skór.

Procesy garbowania i dalszej ich obróbki zmieniają ten materiał nadając mu trwałość i użyteczność; jednak skóra nie jest w pełni stabilnym podło-

365