DSC04622 (2)

ŁVY ŁJESMUAN a fOCZJA ROSYJSKA

nMtoe imHiMtoe z antm okazują się już tytko — k^. matem. Porównajmy to do łupiny kryjącej ziarno. Symbol pasty to ta sama łupina pozbawiona już ziarna, to stft stów Ldaiui „bezużyteczny, wypłowiały rupieć”, kt&y JII luif jat swoją rolę. Siew bez ziarna, „ziemia jałowa”, ktdn ptKnJafa T. S. EBota światem bez wartości, a dla Osipa Ma»-defartsina stanowiła niedotykalny świat „przedmiotów tabu”, k dających się używać".

Przykład .Maadełsztama jest ważny, gdyż pomaga nam rozważać (jeśli nie rozwiązać) zagadnienie: czy można nazwać !*<■"" symboSstą. Akmeista, neoklasycysta, a we własnym mnwaesiii także — hellenista i właśnie symbotista, Osip kłaedcłEZŁŁm powtarza Leśmianowską drogę myślenia. Krytyko*? symboEzm za stworzenie sakralnej rzeczywistości tabu, poitihjr roznmienie słów—za Bergsonem—jako konkretów działających ■. Właśnie wzgląd na związki Leśmiana z poezją rosyjską (pamiętamy o jego wczesnych wierszach pisanych w języka rosyjskim,- jeden z cyklów tych poezji drukowany był w czasopiśmie «Wksy», reprezentującym symbolizm rosyjski) każe szukać podobieństw jego przemian do tych, które

inteaefcta. Później mas tao zaprzeczyć, kiedy symbol stanie saę utrwalonym żakiem, srfrńateai n»m>Hn»inym

“ .Rosyjscy tymhnHri [...] Zapieczętowali wszystkie stówa, wszystkie obrazy, przeznaczając je wylącznu. do ożytko litnrgicznegD. I zrobiło śę stzasznie mewygodwr— ani przejść, ani stać, ani osiąść. Nie można bź jeść obiadu na stole, ponieważ me jest to zwykły stół. Nie można za-nfeć Ufam, poatówaź może to oznaczać coś takiego, z czego sam później ie będziesz zadowolony.

Odoańek pcaestał być gospodarzem we własnym domu. Zamieszkał czymś aa kształt kościoła lob świętego gaju druidów”. O. Mandeh Otzał, O amant datur, PrzzŁ R. Przybylski [w:] Słowo I kabura, Warsa* 190, a 25.

* „W pojęcie hellenistycznym symbol to sprzęt. Każdy przedmiot da stać aaę symbolem, ponieważ wciągnięty w święty krąg człowieka śr sę stać użytecznym sprzętem*. Mandelsztam, op. <&, s. 36.

dokonywały się w Rosji: od symbolizmu do akmeizmu. Tylko te u Leśmiana zmiana pojmowania symbolizmu dokonuje stę w twórczości tego samego poety i odpowiednio wcześniej. Cytowany w przypisie tekst Mandelsztama pochodzi z roku 1922, odpowiednie przemiany dojrzewały w świadomości teoretycznej i twórczości Leśmiana w latach 1910—1912. Nasuwa się pytanie: jeśli to nie wpływ, to może paralelne lub wspólne źródło?

Jeśli bowiem porównać poglądy Leśmiana, a nawet poglądy Mandelsztama, z poglądami drugiej generacji rosyjskich symbo-tistów, np. Wiaczesława Iwanowa czy Andrieja Biełego — uderzają nas podobieństwa *•.

I tutaj trzeba wprowadzić pewne rozróżnienie pochodzące od Mandelsztama, zaiste wielkiej przenikliwości:

Pitka nowych idei bez nowego smaku to zaledwie poetyka. Daleko stąd jeszcze do nowej szkoły. I na odwrót. Można założyć nową szkołę tylko na podstawie smaku, bez żadnych idei. Zabójcze dla symbol izmu okazały się nie idee, lecz smak akmeistów. Idee — jak się okazuje — były częściowo przejęte z symbolizmu i sam Wiaczesław Iwanow przyczynił się bardzo do powstania teorii akmeizmu **.

^w R. Stone, autorka pracy Leśmian i drugie pokolenie symbo listów rosyjskich («Parniętnik Literacki» 1972, z. 2) zestawia ze sobą właśnie te poglądy, omawiając teorie Biełego i Iwanowa. Posłużmy się cytatami autorki. Bieły: „Symbolizm jest jednocześnie klasycyzmem, romantyzmem i realizmem”. „Sztuka symholistyczna ostatnich dziesięcioleci [...] niczym się w istocie nie różni od ujęć odwiecznej sztuki    Charakterystyka

poglądów Iwanowa: „Iwanow odróżniał dwa rodzaje symbolizmu: realistyczny i idealistyczny. Był zwolennikiem tej pierwszej odmiany, przejawiającej się w symbolach konkretnych”. Iwanow: „Symbolizm realistyczny jest objawieniem rzeczy, które artysta widzi jako rzeczywiste”. Autorka dostrzega jednak zasadniczą niezgodność między poglądami Biełego oraz Iwanowa a własną ich poezją. Nie wyciąga jednak z tego wniosków, ani nie próbuje zestawiać szerzej samych wierszy Leśmiana, ich analizy z analizą wierszy rosyjskich poetów.

" Mandelsztam, op cit.., s. 39.