DSC06409

Geneza i geologia oceanów 119

Tab. 4.11. Tempo akumulacji osadów w oceanach i morzach

Akwen	Typy osadów	Tempo akumulacji w mm/1000 lat
Północna część Oceanu Atlantyckiego	Muł otwomicowy	3,0-5,0
Morze Karaibskie	Muł otwomicowy	25,0-35,0
Południowa część Oceanu Atlantyckiego	Muł otwomicowy	0,8-4,0
Północno-wschodnia część Oceanu Spokojnego	Brunatny ił pelagiczny	1,6
Zatoka Kalifornijska	Muły wapienne	190,0
Południowa część Oceanu Spokojnego	Muły wapienne	1,0
Południowa część Oceanu Indyjskiego	Muł otwomicowy	2,0
Ocean Indyjski na południe od 60° szerokości geograficznej południowej	Muł okrzemkowy	1,2
Morze Arktyczne	Muł brunatny	1,0
Morze Karskie	Muły terygeniczne	20,0
Morze Czarne - część środkowa	Iły szare głębokowodne	12,0-40,0

Źródło: Strachów i in., 1968.

1 - fundament bazaltowy; 2 - wapienie, dolomity; 3 - muły ilaste krzemionkowe z zeolitami i krzemieniami; 4 - muły krzemionkowe; 5 - muły wapienne; 6 - brunatne iły pelagiczne; 7 - iły zeolitowe; K - muły ilaste krzemionkowe; 9 - muły ilaste wapienne

Rys. 4.51. Wychodnie na powierzchni dna osadów starszych

tródlo: Kolliński, 1993, nu podstuwie danych IOM.

materiału zawiesinowego. Na otwartych obszarach oceanicznych osadzanie się mułów otwomicowych osiąga wartość 0,8 do 5,0 mm na 1000 lat. Wahania te są uzależnione od ukształtowania dna i strefy klimatycznej. W morzach wewnętrznych czy morzach marginalnych, izolowanych od oceanu łukami wyspowymi, procesy gromadzenia osadów przebiegają szybciej i są dość zróżnicowane. Widać to z porównania danych z Morza Karaibskiego, Karskiego i Czarnego. Wysokim tempem sedymentacji osadów wyróżnia się Zatoka Kalifornijska. Miąższość osadów powstałych w czwartorzędzie jest bardzo nierównomierna. Największe miąższości występują na ogół w obrębie równi abisalnych. Na grzbietach śródoceanicznych i górnych częściach stoków kontynentalnych, na dużych przestrzeniach, odsłaniają się skały podłoża o charakterze skonsolidowanym (rys. 4.51). Z kolei u podnóża stoku kontynentalnego gromadzą się osady o największych miąższościach. Osady szelfu charakteryzują się zarówno dużą zmiennością litofacjalną, jak i zmiennością miąższości osadów współczesnych.

Stratygrafia rdzeni osadów najmłodszych opracowana została na podstawie danych paleomagnetycznych i litostratygraficznych (rys. 4.52). Z kolei liczne rdzenie wiertnicze pobrane w różnych rejonach oceanicznych zostały zbadane za pomocą węgla promieniotwórczego, metody potasowo-argonowej i rozmieszczenia w nich różnych gatunków otwor-nic. Badania te umożliwiły opracowanie sche-