DSC06967 (2)

X ANTONIN Z PRZEMYŚLA

skiej”, Jakub Szarzyński Sęp, wyjaśniał, iż po kłopotliwych zabiegach, podjętych pod wpływem znajomych — „którzy nieboszczyka pana Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, brata mego rodzonego albo zaznali, albo też pisma jego czytali”, a ceniąc wysoko jego dowcip, tj. talent, nalegali, by puściznę jego poetycką zebrał i „światłu pokazał” — rozpoczął poszukiwania rękopisów braterskich, przekazanych niegdyś przyjacielowi poety, rychło po nim zmarłemu, wskutek czego nie mógł się, jak powiada, ich dopytać. Wobec tego, w obawie, „aby i ta trocha, co przy mnie była, jako innych wiele nie zaginęła”, oddał je „do przejrzenia i sporządzenia pism" jakiejś „zacnej” osobie duchownej, która przygotowała ich wydanie.

Osobę tę możemy z dużym prawdopodobieństwem wskazać. Był nią niewątpliwie Antonin z Przemyśla, rzutki i inteligentny dominikanin, z biegiem lat przeor i prowincjał tego zakonu, człowiek o niewątpliwym talencie literackim. Propagował on w Polsce dzieła swego głośnego konfratra hiszpańskiego, Ludwika z Granady, u nas Gra-natą zwanego, a zarazem był spowiednikiem i świadkiem chwil ostatnich Szarzyńskiego. W r. 1583 w przedmowie do przełożonej przez siebie książki Ludwika pt. Różaniec, pospolicie Różany wianek Najświętszej Maryjej... podał on ciekawą wiadomość, że już niegdyś tłumaczeniem jej zająć się zamierzał. „A nie chcąc bynajmniej ufać siłam moim, barzom sie tej prącej po nieboszczyku P. Mikołaju Sępie sławnej pamięci prawym szlachcicu napierał, który, jako był człowiek miedzy innemi cnotami (bom ja ich, będąc su-mnienia jego sekretarzem, dobry świadek) dziwnie wedle stanu swego pokorny, mogąc to przed inszemi nalepiej udzia-łać, nie chciał w tej mierze nieboszczykowi X. Pieczowskie-mu, który już na tym dawno leżał, chwały przerwać albo nieco naruszyć”. Dwu tym informacjom historycznoliterackim, brata i spowiednika, towarzyszy garść innych, biograficznych, ustalonych przez naszych badaczy kultury renesansowej. Wiemy tedy, iż Mikołaj był najstarszym z trzech synów Joachima Szarzyńskiego Sępa, komornika ziemskiego i podstolego lwowskiego, właściciela Zimnej Wody koło Lwowa. Zaradny i zamożny ojciec dbał o wykształcenie synów i stać go było na to, jak dowodzi okoliczność, iż w r. 1565 najstarszy z nich, zapisany jako „Nicolaus Semp Polonus”, był studentem uniwersytetów w Wittemberdze i Lipsku, a może również w Bazylei i, później, w Rzymie. Brak dokładniejszych danych zastąpić można niedużą ilością informacji zawartych w wierszykach ulotnych i epigramach poety, skierowanych do jego przyjaciół, i to nie byle jakich. Należał do nich Stanisław Starzechowski, podkomorzy lwowski, syn Jana, wojewody podolskiego, a rówieśnik Sępa, który trzem pokoleniom tego rodu, bo i synkowi Stanisława, Marcinowi, poświęcił epigramy. Podkomorzy musiał żywo interesować się twórczością poety, skoro posiadał jego rękopisy, daremnie przez brata poszukiwane, a które może przeszły w posiadanie późniejszego wojewody podolskiego, Jakuba Pretfica, gdzie oglądał je przed r. 1610 znany pisarz i tłumacz, Andrzej Wargocki.

Przez Starzechowskich, skoligaconych z magnatami Tarłami i Kostkami, Sęp wszedł w stosunki z przedstawicielami tych możnych rodów, zwłaszcza z należącymi do nich kobietami. Świadczy o tym np. wiersz na wesele Jadwigi Tarłówny z Hieronimem Sieniawskim, w niedalekiej przyszłości wojewodą ruskim, zawierający szczegóły o pochodzeniu pięknej panny. Takie samo znaczenie mają epigramy żałobne na śmierć dwu Zofij, żony i córki wpływowego wojewody sandomierskiego, Jana Kostki, kandydata do korony po ucieczce Walezego. Żona jego, Zofia Kostczyna, po kądzieli ostatnia latorośl Piastów mazowieckich, była niewątpliwie postacią bardzo niezwykłą. Patronka i przyjaciółka Piotra Skargi, fundatorka kolegium jezuickiego