DSC07141 (5)

liana, 8 tomów, 1928—1936. — CA. Bert In i-F rassoni, La storia defle famiglte Tomanę, 1910 i nast. — S. Manućci, Nobiliario del Regno d*Italia, 4 tomy, 1925—1929.

Z czasopism, Amtuario della Nobiliti italiana, Pisa od 1878. — Giomale araldićo-genealogica-dtplomatico, od 1873. ^Rmista araldica, od 1903.

Dla. Hiszpanii pracami podstawowymi są: F. Bćthencourt, Historia genealógica y heraldica de la Monarquia Espańola, casa realy grandes de Espańa, 9 tomów, Madrid 1897—1912 (niedokończ.). — Tenże, Annales de la nobleza de Espańa, Madrid 1875.—1888. — F. Piferrer, Nobiliario de Espańa, ó tomów, Madrid 1857—1860. *— A. G a r c i a-C a r a f f a, Diccionario hcrdl-dico-genealógico de Apellidos espańoles y americanos, 57 tomów 1919 — 1936.

Czasopisma: Amwario de la Nobleza de Espańa, od 1890 i Reoista de Historia y Genealogia espańola, od 1912.

W Portugalii nie straciły po dziś dzień wartości informacyjnej prace: A.C. S o u s a, Memo-rias historicas e genealogicas dos grandes de Portugal, Lis boa 1754. — Tenże, Historia genealógica da Casa Real Portugueza, 12 tomów, Lisboa 1735—1748. Z rzeczy nowszych: A. Silveira-Pinto e Sanches de Baena, Rosenha das familias titulares e grandes de Portugal| 2 tomy, Lisboa 1877 — 1891. — M.J. Costa Felguieiras Gayo, Nobiliario da Familias de Portugal, 1938.

Przechodzimy z kolei do krajów skandynawskich. Wspomnieliśmy już o herbarzu A n r e p a. Najnowszym szwedzkim herbarzem jest publikacja G. E 1 g e n s t i e r n a, Soenska Adelns Attar-taolor, 9 tomów, Stockholm 1925—1936. — Od roku 1854 wychodził corocznie w Sztokholmie almanach genealogiczny pt. Sueriges Ridderskaps och Adels Kolender, redagowany zrazu przez G. Anrepa potem przez Lotenhaupta. Dla Danii mamy: A. T h i s et, P.L. Wit-trup, Nyt danskAdelslexikon, 1904. — S.O. Brenner, Leksikon over danske Familier (wyd. 2 od 1927). Kalendarz genealogiczny wychodzący od 1884 r. pt. Danmarks Adels-Aarbog, redagowany przez H i o r t-L orenzena i Thiseta. Rodzin norweskich dotyczy H. Krog-Steffens, Norske Staegter, 1915.

Szwajcaria posiada bardzo bogatą literaturę genealogiczną. Należy wspomnieć o wzorowym wydawnictwie pt. Manuel genedlćgiąm pour seruir i THistoire de la Suisse, 3 tomy, 1900—1945 (genealogie dynastów). — W. Mer z, Oberrheinische Stammtąfeln, Aarau 1912. — Bardzo bogaty materiał genealogiczny zawarty jest w Dictiomurire historique et biographiąue de la Suisse, 7 tomów i 2 supl. 1921 — 1934. — Istnieje wiele cennych publikacji dotycz, poszczególnych kantonów.

Wymieniłem już węgierski herbarz Nagy’ego z drugiej połowy XIX w. Publikagę najnowszą dla tego kraju stanowi B. Kempelen, Magyar rtemes csalddok, 11 tomów 1911 —1932.

Stosunki rumuńskie i greckie wyjaśniają E.R. R(a n g a b ć), Lrore tPor de la noblesse Phanariote et desfamilles pnncieres de la Yalachie et de Moldaoie, Athenes 1904. — O.G. L e c c a, Familiile boeresd ronione, Bucuresti Minerva 1899. — Tenże, Genealogia a 100 de casa din tara-Romanascd si Moldooa, Bucuresti 1911.

Przeszłości rodzin, serbskich poświęcona jest praca L.V. Stojanovića, Stari srpski rodo*Jovi i letopisi, 1927.

Genealogii rodzin muzułmańskich, przede wszystkim mających charakter dynastyczny, dotyczą dwie publikaq*e: Stanley L a n e-P dole, The Mohammadan Dynasties, nowe wyd. 1925. — E. Zambaur, Manuel des genialogies de VIslam, 1927.

Stany Zjednoczone Ameryki Pin. posiadają bogatą literaturę przedmiotu. Bibliografie: M u n-se 11, Indez to American Genealogy, 1915 — 1918 (jest to 6 wyd.). D.S. Durrie, Bibliographia genealógica americana, Aibany 1878. — T.A. G 1 e n n, American Genealogies printed in Book Form, 1897..— M.A, Gilkey, Library of Congress. American and English Genealogies, 2 wyd. 1919. — F.A. V i r k u s, Tfie Handbook. of American Genealogy (rocznik). Spośród opracowań ogólnych zasługują na wyróżnienie: American TUttorical Company. Colonial and Reuolutionary Lineages of America, 3 tomy, 1839. — T.P. Hughes, American Ancestry, 12 tomów, Aibany 1887—1899. — M. E. Jones, Ancestral Lines, 2 wyd. 1941. — W .Mc A u s 1 a n, Mayflo-ver Indez, 2 tomy, 1932, — S.Ni Ma.ckenzie, Colonial Families of the U.S., 2 tomy, 1912.

V. POLSKA LITERATURA GENEALOGICZNA

Nie mamy w naszej literaturze historycznej obszerniejszego krytycznego omówienia polskiej produkcji piśmienniczej w dziedzinie genealogii. Braku tego nie mogą wynagrodzić ani publikacje całkowicie przestarzałe¹⁷⁴, ani krótki przegląd dokonany przez Semkowicz a¹⁷³, ani wreszcie zestawienia opracowane przez cudzoziemców¹⁷⁰. Z bibliografii, poza ogólnymi, tj. Finklem i stanowiącymi niejako kontynuację jego dzieła zestawieniami bibliograficznymi ogłaszanymi w kolejnych tomach Kwartalnika Historycznego, charakter specjalny nosi bibliografia heraldyczna za lata 1914—1928 umieszczona w kilku tomach Rocznika Tow. Heraldycznego, opracowana przez Z. Wdowiszewskiego¹⁷⁷.

1. HERBARZE DOBY PRZEDROZBIOROWEJ

Pierwszym polskim autorem genealogicznym był Bartosz Paprocki (1540—1614). Nie będę tu mówić o jego wydanym w r. 1575 wierszowanym herbarzyku pt. Panosza, tj. herby znakomitych familii województwa ruskiego i podolskiego-ani o drukowanym w r. 1578 herbarzu pt. Gniazdo cnoty, gdzie prozę przeplatają wiersze. Obie książki nie mają dziś dla badaczy żadnego praktycznego znaczenia. Inaczej ma się rzecz z drukowanymi w r. 1584 w Krakowie Herbami rycerstwa polskiego, dziełem stanowiącym niejako nowe wydanie Gniazda cnoty, alć już Całkowicie prozą;w formie staranniejszej i pełniejszej. Herby Paprockiego przedrukowane zostały w r..1858 w Krakowie w ramach wydawanej przez Turowskiego, Biblioteki polskiej. Nowe to wydanie jest najczęściej używane.

W przedstawieniu genezy poszczególnych herbów, w opisach początków rodów i rodzin szlacheckich Paprocki był całkowicie bezkrytyczny i naiwny, a nie brakło niu przy tym i silnych tendencji panegirystycznych. Współcześni, jak np. autor Liber chamorum₃ zarzucali mu świadome mijanie się z prawdą dla korzyści materialnych. By się przekonać jak bezceremonialnie przeinaczał źródła, starczy porównać go z Długoszem, którego po prostu fałszował¹⁷⁸.

¹⁷⁴ N. E. Malinowski, Ryt hiśtorycsno-kry tyczny piilniemiicmia heraldycznego polskiego, Bibl. Warsz. 1847. — A. Boniecki, Przegląd liuratury heraldycznej polskiej (umie,), omawia krytycznie zaledwie kilka prac współczesnych.

^lM W. Semkowi c z, Nauki pomocniczo hittorit, Kwart. Hitt. 1937 LI. Heraldyce i genealogu poświęca tylko 8 stron.

170 O. Font, Kritischt Bibliographie der polnitchen Litterana- Ober Genealogie, Mitteilungcn des Insdtuts fdr Oaterreichische Geschichtaforschung 1911, XXXII, z. 4. — A. Lattermann, EinfOhrung in die deuuche Sippenfortchung in Polon u. dem Preussischen Otton, Pozn. 1938 (praca dobra).

⁴⁷⁷ Polska bibliografia heraldyczna za 1. 1914—1921, RH 1923 VI, za 1. 1922—1924 i uzup. aa 1. 1914—1921, RH 1926 VII, i za 1. 1925-1928, RH 1930 IX.

^I7M Porównanie to przeprowadzi! M. Friedberg wydając Klejnoty Długoszowe, RH 1931 X, a. 23 — 28.

109