042 6

82 Freire nuels scolaires (1928), Uecole modernę franęaise (1943), La for marian dr l’cn-fancr et de la jeunessr (1960), Banda ensetgnantes et programmarion (1964),

0    szkołę ludową (1976).

Freire Paulo (ur. 1921), brazylijski działacz oświatowy i pedagog; w Rccifc (Brazylia) rozpoczął w 1947 alfabetyzację dorosłych i rozwinął metodę własną, którą z kolei — jako ekspert UNESCO — stosował w ciągu wielu lat w Chile; do 1964 był profesorem historii i filozofii pedagogiki w Recife. Po zamachu stanu w 1964 został uwięziony i po 70 dniach więzienia wysłany do Chile. Choć książki F. zostały w Brazylii spalone, jego metoda znalazła w Brazylii, w Peru i w innych krajach rozwijających się szerokie zastosowanie. Po dwu latach profesury w Uniw. Harvarda od 1970 znalazł się w Genewie, gdzie pracuje w Radzie Ekumenicznej. Z prac F. największy rozgłos w święcie zdobyła książka Pcdagogy of thr Oppressrd (1970). Ostatnia praca F. to Pedagogy in Process (1978).

frekwencja uczniów (łac. freąuenria — częstotliwość], obecność uczniów na obowiązujących zajęciach szkolnych. Wskaźnik f.u. opiera się na stosunku liczby dni (lub godzin) opuszczonych do liczby dni obowiązkowych zajęć!

Freud (frojd] Sigmund (1856-1939), austriacki neurolog i psychiatra, twórca -• psychoanalizy. Po ukończeniu studiów zajmował się praktyką lekarską oraz badaniami naukowymi nad histerią i leczeniem nerwic; od 1902 profesor neuropatologii uniw. w Wiedniu; ostatni rok życia spędził w Londynie, dokąd udał się na skutek prześladowania przez hitlerowców. Stworzona przez F. metoda leczenia nerwic psychicznych, zw. psychoanalizą, polega na analizie nie kontrolowanych wytworów psychicznych człowieka, jak sny, skojarzenia, pomyłki, w celu uśw iadomienia pacjentowi jego stłumionych przeżyć

1    pragnień, uwolnienia go od obaw i przywrócenia mu równowagi psychicznej. Najważniejsze źródło tych stłumionych pragnień F. upatrywał w popędzie seksualnym; życic psychiczne człowieka traktował jak teren wzajemnego zmagania się sił popędow7ch, zepchniętych w nieśw iadomość lub podświadomość, i czynnika kontrolnego, jakim jest świadomość. Posługując się teorią psychoanalizy usiłował F. tłumaczyć różne procesy psychiczne, a nawet zjawiska życia społecznego i kultury. Poglądy F. spotkały się z ogromnym zainteresowaniem w święcie zyskując wielu zwolenników i kontynuatorów, lecz także z surową krytyką za ich jednostronny biologizm, polegający na rozpatrywaniu psychiki ludzkiej w oderwaniu od warunków jej społeczno-histo-rycznego bym. Główne prace: Wstęp do psychoanalizy (1917, wyd. poi. 1935,

2    wyd. 1957), Jtnscus des Lustpnnzips (1920), Dos Ich und das Es (1923), Abnss der Psychoanalyse (1940).

Froebel [frcbel] Friedrich Wilhelm August (1782-1852), pedagog niemiecki, teoretyk wychowania przedszkolnego. W 1805 rozpoczął pracę nauczycielską w szkole prowadzonej wg założeń pedagogicznych J.H. Pcstalozziego.

\

furkać ja 83

Założenia te wywarły wpływ na koncepcję wychowania przedszkolnego, która tworzył F. w toku swej działalności praktyczne) w szkołach i przedszkolach. Przedszkole nazywał ogrodem dziecięcym (Kindergarten), dzieci bowiem miały się w nim czuć jak rośliny w ogrodzie pielęgnowane przez wychowawcę-ogrodnika. Za gł. formę aktywności dzieci uważał zabawę, służącą ich wszechstronnemu rozwojowi i przygotowaniu do nauki w szkole. Dwa podstawowe dzieła F. to: Dos Kindergartemoesen (1883), Menschenerziehung (1883).

Fromm Erich (1900-1980), amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego; 1955-67 profesor uniw. w Meksyku, od 1962 w Nowym Jorku. Zajmował się teoretycznymi podstawami psychoanalizy, m.in. próbą ujawnienia jej społecznych uwarunkowań; z tych poszukiwań wyrosła teoria osobowości dynamicznej, w której obok wpływów doktryny Freuda przejawia się również wpływ swoiście pojmowanego marksizmu. Główne prapc: Man for Himself (1947), Psychoanalysis and Religion (1950), The Sanę Society (1955), O sztuce miłości (1956, wyd. poi. 1972), Marx‘s Concepl of Mon (1961), The Heart of Man (1964), The Revoluiion of Hope (1968), The Crisis of Psy-choanedysis (1970), The Anat omy of Humań De$tructiveness (1973).

frustracja (łac. frustratio — zawód, udaremnienie], przykry stan emocjonalny, pojawiający się wówczas, gdy jednostka, usiłując zaspokoić jakąś -• potrzebę, natrafia na przeszkody nic do pokonania. Mogą to być przeszkody związane z otoczeniem, gdy np. ograniczony szef tłumi u pracownika każdy objaw twórczej samodzielności, lub przeszkody wewnętrzne, gdy np. kontuzja uniemożliwia sportowcowi zajęcie pewnego pierwszego miejsca lub gdy wygląd dziewczyny uniemożliwia realizację jej planów matrymonialnych. Energia, którą nagromadziła jednostka, aby wykonać zadanie, z chwilą jego udaremnienia, zostaje skierowana na cele inne, niekiedy nieracjonalne i szkodliwe, bardzo często przyjmuje ona postać -♦ agresji, a jeśli stan taki trwa dłużej, może przekształcić się w -• nerwicę. Tym niepożądanym skutkom można zapobiegać lub przynajmniej je osłabiać przez kształtowanie postaw społecznych, ćwiczenie -* woli i rozbudzanie -* zainteresowań, w przypadku zaś dzieci — przez usuwanie z otoczenia tych przeszkód, których pokonanie jest dla nich zbyt trudne.

Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom -• UNICEF, funkcje oświaty, ogół rzeczywistych skutków wywołanych przez -* system oświaty w życiu społeczeństwa, przy czym mogą to być zarówno skutki świadomie spowodowane i pożądane, jak nieprzewidziane i niepożądane, funkcjonalna alfabetyzacja — alfabctyzacja funkcjonalna, funkcjonalny materializm — materializm funkcjonalny, furkacja (od łac. furca — widły], wyraźne zróżnicowanie programów nauczania w szkole danego typu, wskutek czego pojawiają się odrębne ciągi programowe. Zróżnicowanie dwukierunkowe nosi miano bifurkacji, wiclokie-