DSC07235

szawie oddziału detoksykacyjnego dla osób uzależnionych (Karpowicz 2004, a. 234).

Wydarzenia lat 1980/1981, zmiana atmosfery politycznej i wzrastająca świadomość społeczeństw a polskiego, doprowadziły do opublikowania na łamach „Życia Warszawy” w dniu 05 VI 1981 r. dramatycznego „Listu otwartego w sprawie narkomanii” grupy warszawskich licealistów, skierowanego do Sejmu, Rady Państwa, KC PZPR i Premiera. W liście tym czytamy m.in.: „My uczniowie szkół warszawskich jesteśmy w dramatycznej sytuacji. W naszych szkołach szerzy się narkomania. Nawet 12-letnie dzieci biorą już środki odurzające, które można dostać od handlarzy w bardzo łatwy sposób. Wiele tysięcy spośród nas nie ma możliwości wyleczyć się z choroby, w jaką wpadli, najczęściej, niestety z własnej winy. Chcemy jednak ratować się. Wiemy, że z tej choroby można się wyleczyć, jeżeli nam ktoś pomoże [...]” (J.K. 1985, s. 52.) List ten nie pozostał bez odzewu, mnożyły się publikacje w prasie, przestała milczeć telewizja i radio. W 1981 r. został zarejestrowany w sądzie i uzyska! osobowość prawną Młodzieżowy Ruch na Rzecz Przeciwdziałania Narkomani MONAR. Zawarte w grudniu tego roku porozumienie pomiędzy Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej a Zarządem Głównym Stowarzyszenia MONAR stworzyło warunki do współpracy służby zdrowia i Monaru w dziedzinie profilaktyki i resocjalizacji narkomanów. Powstało Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, którego członkami założycielami byli m.in. dr E. Andrzejewska i prof. T. Chruściel. Z inicjatywy Kościoła katolickiego powstała Katolicka Fundacja „Nadzieja”, a jednym z jej założycieli był ksiądz prof. Cz. Cekiera. W Archidiecezji Częstochowskiej utworzony został Ośrodek „Betania” kierowany przez biskupa A. Długosza (Karpowicz 2002, s. 237). W latach 1982-1986 powstało 14 nowych placówek Monaru, w których wielu narkomanów rozpoczęło walkę o życie (Kotański 1985, s. 52). Kolejnymi były: Zaczerlany, Zbicko, Sokolniki, Gaudynki i Zapowiednik. Równocześnie uruchomione zostały Punkty Konsultacyjne Monaru dla osób uzależnionych, chcących podjąć leczenie w ośrodku, a także dla ich rodzin. W następnych latach powołano m.in.: Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U" i Towarzystwo „Kuźnia”. Znacznie rozwinęła się działalność profilaktyczna i odnotowano dalszy wzrost liczby placówek stacjonarnych.

Zdobycie nowych doświadczeń w pracy z osobami uzależnionymi, powstanie wielu organizacji zajmujących się rozwiązywaniem problemów wynikających z używania narkotyków oraz wprowadzanie kompleksowych uregulowań prawnych (ustawa o zapobieganiu narkomanii z roku 1985 oraz ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z roku 1997) doprow*-

T^ogtworzenia w Polsce systemu leczenia, rehabilitacji i readaptacji

Kb uzależnionych od narkotyków.

[ Obecnie opieka nad narkomanami jest zorganizowana trójstopniowo i obejmuje placówki leczenia ambulatoryjnego, oddziały detoksykacyjne oraz ośrodki rehabilitacyjne (Rogala-Obłękowaka 1999, s. 25). Poddanie se leczeniu, rehabilitacji lub readaptacji zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 13) jest dobrowolne. Wyjątek stanowią oaoby niepełnoletnie, w stosunku do których Sąd Rodzinny    onec przymu

sowe leczenie i rehabilitację (art. 17), oraz osoby skazane za przestępstwa związane z narkotykami (art. 16). Świadczenia lecznicze i rehabili

tacyjne udzielane są bezpłatnie, niezależnie od stałego miejsca pobytu w kraju (art. 7).

Merytoryczne podstawy funkcjonowania ośrodka dla osób uzależnionych od narkotyków

Pierwszym w Polsce ośrodkiem dla narkomanów był ośrodek w Głos kowie założony przez M. Kotańskego. Początkowe lata dnałałnnści ośrodka związane były z wieloma problemami natury merytorycznej, zdobywaniem nowych doświadczeń w pracy z osobami uzależnionymi oraz wypracowywaniem podstawowych zasad oddziaływań resocjalizacyjno-terapeutycznych. „Dzięki wspólnym próbom i błędom powstał swoistego rodzaju kodeks moralny, niezrozumiały, często szokujący’ dla ludzi spoza Monaru” (Kotańaki 2003, a. 19). Do bezwzględnie przestrzeganych zasad tego kodeksu, za złamanie których gram wyrzucenie z ośrodka, należy zachowanie pełnej abstynencji, narkotykowej, alkoholowej i lekowej, seksualnej. Obowiązuje zakaz stosowania przemocy fizycznej. Picie herbaty jest możliwe tylko, gdy parzy si« ją z jędrny płaskiej łyżeczki. W stosunku do wszystkich uczestników terapu stosuje się zasadę niepełnego zaufania. W początkowym okresie diiałalnnści dodatkowym obostrzę niem była zasada mówiąca, że narkoman miał możliwość podjęcia terapii w ośrodku tylko jeden raz. Zesade ta obowiązywała krótko i zmieniona została na zasadę nieprzyjmowania uzależnionego po raz drugi do tego samego ośrodka.

Okres pobytu w ośrodku podzielony acetal na trzy etapy: nowicjusz, domownik, monarowiec (rezydent) (Kotańaki 1985, s. 17-39). J. Rogala--Obłękowaka (2002, s. 31-34) wymienia trzy bloki działań, które wyznaczają rytm życia ośrodka. Są to: praca, nauka oraz oddziaływania tgrapeutycane. Działalność ośrodka została oparta na zafiadju-K funk-cjonowania społeczności terapeutycznej (Kotańaki 1984, a. 16). Zdaniem

519