DSC09368

Życie i działalność literacka Aleksandr u.

--■■■#    wi»i«wivw«; au tura ;

_Brrf.    redry przypada na okres burzliwy i pełen «

**Tcn aązności —*- *    ------

V.

turze pi Pa k

bs.

¹ ■ ■ ■    Sfari **4—ł_ -    tr^mmwwm^u yr    -

oświeceniowej (w przeclJ ^r’-o*<'zywi»tości _J^’^łn,c*⁵ reformatorów XVIII w. mieli oni do ntantyezne,    ^ *probatywny), jak i tendencje pre/o-j

ktor^ poezytvta/e.ii^l4rni było wprowadzenie na scenę tragedii, lekcc-u,**..,,^lyw*¹¹ » nal«,v4«...,    -    - ¹

MU

skieSo ptsarsa XVIII w.

Posłowie

W początkach tu 13 r. wrac ał do Galicji po przeszło nu P pobycie w szeregach armii napoleofiuklej młody, ,j. ’ dwuletni kapitan Aleksander Fredro. Wiózł z sobą rodzinne doświadczenia zdobyte podczau pobytu w j. ^^pOłi| Warszawskim oraz w czasie wojennych wędrówek p₀ *. Doświadczania owe pozwoliły mu świeżym okiem panujaca w Galicji stosunki. Obserwacjo te w pó}^

* dawnymi, poczynionymi jeszcze w Księstwie, ulaną się ^C#r/*!^^Urrł*^ł*^m obfitej twórczości komediowej autora J'* ^r^H

Debiut    ___ ___ ■    •*.    ^enimt+m

«rz« zyw    *^rty “tycznych. Krzyżowały ulą wówczas w liter²

|    ^lu' ^tr^ycje XVIII wieku oraz rodzące «/<_; ^

•nującym* L    romantyczne. Kierunkiem oficjał

Wey podjęli wui?^' ^{Wh4Śf,ic około lw}« ^r' ^^zawscy oa**noś£ j Świat k ** *^arnP«nle ° teatr, atakując zarówno ru-^hstwle do wlotu™*⁰*⁶ komedii -^A    —_

^rz*^<'*ywi*toSc-i .* *    ^ ^r<rft>rmatoróv

u......    ^w >U>SUn«Łr___    .    .

* et mm u «.    - - „ ^xj..'iiV,    '

I    £vth ⁱ%j^,,nf,jv*:y.ny ro/.wilnht';/ »l‘i w    /ZSll

^r*»oliuiii* ,.?}**^hn+ * Uiń',t,?L bfOtytik    ; nno%eJi?A%c*ij

' ^mimfe    **W*'not«\n<ti6 i tA>ye7ulowriC. »*

’ Ł'^r*iaovv prttrommniycznyeh.

lOfeOWf*

uswsklcb traktowanie na Jednym z nimi poziomie utworów Siekfcpira, Schillera czf Goethego.

Fredro zresztą także pozostał obojętny na wielkość i odrąb-!|| tych autorów, nie uległ wszakże naciskowi klasyków i lan-towsnej przez nich teorii estetycznej. Już sam wybór gatunku — komedii —- wskazuje na powiązanie twórczości Fredry i teatrem osiemnastowiecznym. Sąd ten potwierdza bliższa analiza )ego utworów. Skłania nas ona do uznania Fredry za dziewiętnastowiecznego kontynuatora komedii epoki stanisławowskiej, do umieszczenia go na literackiej mapie okresu w pobliżu takich pisarzy, Jak Bogusławski, Niemcewicz, Dmuszew-ski ’, Skarbek *.

Wiele do tej pory mówiono 1 pisano o związkach Fredry i teatrem francuskim i włoskim, z Molierem, Goldonim 1 ich następcami, Nie zwracano natomiast uwagi na to, Jak głęboko tkwi Fredro w rodzimych tradycjach polskiego teatru, jak wiele go łączy, nawet w tematyce, z twórczością jego bezpośrednich poprzedników, jak ścisły 1 logiczny jest związek między nimi a Fredrą tak w dziedzinie inspiracji treściowych i ideowych, jak i w kontynuowaniu określonego typu komediL

Wystarczy porównać Spazmy modne Bogusławskiego (1707) i Męża i żonę Fredry. Akcja obu komedii toczy się wśród wielkiego świata stołecznego, obydwie życie tego świata ukazują „od podszewki’¹, od strony spraw domowych, ukrywanych przed okiem ludzkim. Oczywiście, nie tylko zbieżność tematyczna Jest tu ważna. Odnajdziemy w obu utworach podobny sposób spojrzenia na świat, podobną jego ocenę. I właśnie w ocenie świata szlacheckiego jest sztuka Fredry bardzo bliska Spazmom modnym. Zarówno komedia Bogusławskiego, jak I Fredry demaskuje zakłamaną moralność arystokracji. W obydwu wreszcie odnajdujemy pewne podobieństwa w zakresie przeprowadzenia intrygi. Warto może zaznaczyć, że zarówno Spazmy modne, jak i Afęż i żona wyrosły w dużym stopniu | obserwacji tego samego lwowskiego środowiska aryatofcra-'Ludwik DmuiKWlkł om—1S*T) — aktor i pisarz dramatycz-M&Ś7 dvr«ktor teatru w Warazawla. Przed JM4 r. Jeden z głów-

f    . ■ w ■ k u r tu k (1702—um) — powieściopisars 1 komedio-

’ WSF ^a_* _*.*_____ ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

fWSjŚjr*, * .f .¹/'. .,/!.■ L.. oentymaiHallzmu (najgłośniejsza dzieła: powię-Waadatsw ci«a pMnwo »• v _ttbaranta). Tworzył pod wpływem angłel-Hf r* '    vi>iri w. Wawrzyńca Storna'*.