DSC09944 (2)

Pr/yiK /ku dors&lne występują nąjezęściej w liczbie 3, ułożone w trójkąt na ciemieniu, informują owady o sile oświetlenia. Przyoczku laterainc występują w różnej liczbie u larw na bokach głowy. W budowie podobne są do przyoczek dorsolnych. Zbudowane są / soczewki, siatkówki i komórek okładzinowych koncentrujących światło na siatkówkę.

Oczy złożone składują ^S*C z ommatidiów, czyli jakby stożkowatych oczek prostych. których liczba może sięgać 20 000. W każdym ommatidium można rozróżnić rogówkę, komórki stożku krystalicznego, siatkówkę i komórki pigmentowe (rys. 5.51). Wielkość i kształt oczu złożonych zależą od sposobu życia owada. Owady łapiące ofiary w locie (np. ważki) mają duże, wypukłe oczy. Obraz w oku złożonym jest mozaikowy, znacznie mniej ostry niż w oku człowieka. Spektrum widzialności

owada jest inne - człowiek widzi .<

Soczewka

Rysunek 5.51. Ommatidium — element oka złożonego owada

wado o długości fali 400-800 nm, a owady od 2530 do 7200 nm. Ich spektrum jest więc przesunięte w stronę ultrafioletu.

Narządy rozrodcze. Narządy rozrodcze owadów są umieszczone w odwłoku, mają budowę parzystą i w ogólnym wyglądzie są podobne u samic i samców. Narządy rozrodcze samicy składają się z parzystych jajników i jajowodów, nieparzystego jajowodu, gruczołów dodatkowych, zbiorniczka nasiennego, woreczka kopulacyjnego i ewentualnie pokładełka (rys. 5.52). Jajnik składa sięz pewnej liczby rureczek jajowych (owariolł), w których następuje tworzenie się jaj (oogeneza) i ich formowanie. W końcowej części jajowodu jajo jest okryte chorionem. w którym występuje jeden łub więcej otworków (mikropy-le), przez które wnikają plemniki. Ujście nieparzystego jajowodu znajduje się za siódmym sternitem (na brzegu ósmego stemitu). Na dziewiątym segmencie może się znajdować (np. u motyli) otwór genitalny prowadzący do woreczka kopulacyjnego. Jajo przechodzące przez nieparzysty jajowód jest zapładniane przez plemniki zgromadzone w zbiorniczku nasiennym. U niektórych owadów rozwój odbywa się w organizmie samicy (żyworod-ność); rodzą się wtedy larwy (np. u mszyc) lub nawet przedpoczwarki (u niektórych muchówek).

Narządy rozrodcze samca składają się zwykle z parzystych jąder, nasicmowodu, wieczka nasiennego oraz z przewodu ejakulacyjnego, gruczołów dodatkowych i narządu kopulacyjnego (rys. 5.52). Jądra, w porównaniu z jajnikami, są małc.rówhież składają się z rurce ze k. w których tworzą się plemniki (spermatogeneza) i sperma jest gromadzona w woreczku nasiennym. U wielu niższych owadów tworzone są sper-matołory, jakby kapsułki spermy, które samiec wprowadza do dróg rodnych samicy w czasie kopulacji. Otwór płciowy mieści się na brzegu dziewiątego sicrnitu odwłoka samca.

Biologia owadów

Jaja owadów mają różną wielkość i kształt Chorion może być cienki lub gruby, gładki lub może mieć charakterystyczny rysunek będący odciskiem ściany jajowodu. Często jaja są owalne, jajowate, ale także beczułkowate (np. u bielinka), poduszc-czkowate (u owocówek), na styliku (u złotooka). Karaczany składają jaja w pakieci-kach (ooteka) (rys. 5.53). Jaja owadów są zwykle małe; im więcej ich samica składa.