DSCF0018

Wolumctrem Russella mierzy się objętość próbek luźnych po uprzednim powleczeniu ich powierzchni cienką powłoką parafiny, przy użyciu cieczy przezroczystej. Objętość próbki równa się różnicy poziomów cieczy w cylindrycznej części szklanego przyrządu (rys. 84).

Objętość porów można wyliczyć z objętości konturu i ziarn (po roz-kruszeniu próbki) albo z objętości cieczy, która wniknęła w pory (szczeliny) nie uszkodzonej próbki wyekstrahowanej, po wyewakuowaniu resztek par i wysuszeniu. Można do tego celu posłużyć się dokładnym ważę niem.

Inne typy urządzeń do pomiaru porowatości znajdzie Czytelnik w książce Amyxo [2], gdzie jest również opisana aparatura dla pomiaru wypełnienia konturu (fazy stałej), jak' też ściśliwości pod różnymi ciśnieniami.

Bardzo poręczny i powszechnie używany jest piknometr objętościowy Breyla (rys. 85). Wysuszoną próbkę, o wymiarach około 2 cm, umieszcza się w cylindrze 1 po uprzednim odczytaniu punktu zerowego na kapilarze 2 i cofnięciu tłoczka 3, a więc i rtęci w cylindrze. Następnie dokręca się szczelnie nakrywę 4 i wtłacza rtęć, aż osiągnie ona punkt zerowy. Na no-niuszu 5 skali (patrz szczegół na rysunku u góry z prawej) odczytuje się oba położenia tłoczka, a z ich różnicy odczytuje się na krzywej cechowania objętość mierzonej próbki.

Mechaniczna (granulometryczna) analiza mikrobudowy zbiornika złożowego ma na celu ilościowe (oraz objętościowe i wagowe) oznaczenie frakcji ziarn o różnych średnicach oraz ich kształtu, które to cechy nazwiemy łącznie uziarnieniem. Po ekstrakcji, ewakuacji, osuszeniu i zważeniu próbki skały należy ją ostrożnie rozkr uszyć, a następnie przesiać przez znormalizowane sita. Otrzymane w ten sposób frakcje ziarn należy osobno zważyć.

Wykres na rys. 86 sporządza się w ten sposób, że na osi odciętych odkłada się średnice ziarn od dj do d, w milimetrach, na osi rzędnych zaś

Rys. 86. Wykres procentowego udziału ciężarowego frakcji ziarn w odniesieniu do objętości konturu próbki skały

l — cylinder. 2 — kapllara. 3 — tłok, 4 — nakrywa, S — non his z

nanosi się procenty objętościowe lub ciężarowe (albo obydwie wielkości). Oblicza się następnie fikcyjną efektywną średnicę d_t według wzoru

l    d. - V'    (30)

r Sn,

gdzie n. oznacza ilość ziarn w i-tej frakcji.