DSC06892

zniekształcenia klatki piersiowej i nierówności ramion; kilozy wygięcia kręgosłupa ku tyłowi; lor dozy — wygięcia kręgosłup_a ku przodowi, płaskostopia). Na prawidłowy rozwój cech fizycz. nych osobowości dziecka wpływać może ujemnie także telewizja jeżeli rodzice nie kontrolują, ile czasu dziecko spędza na oglą. daniu programów telewizyjnych. Zbyt długie przebywanie przy ekranie telewizyjnym powoduje u dzieci zanik mięśni z braku ruchu i braku odporności.

W badaniach naukowych przeprowadzonych we Francji stwierdzono w ostatnich latach, że najbardziej szkodliwe dla rozwoju psychofizycznego i zdrowotnego dzieci w wieku przedszkolnym i w niższych klasach szkoły podstawowej są filmy obrazujące mordy i brutalną walkę. Oglądanie takich filmów wywołuje u dzieci młodszych chroniczne schorzenia nerwicowe — często nieodwracalne.

Na prawidłowy rozwój fizyczny osobowości dziecka w środowisku rodzinnym również może negatywnie oddziaływać przeciążenie nauką szkolną i pracą domową, nieprzestrzeganie uregulowanego trybu życia regulaminem dziennym. Jak wykazują badania pedagogiczne, najwyżej 10°/o rodzin wprowadziło w swych rodzinach regulaminowy układ zajęć dziecka w domu. Ujemny też wpływ na rozwój cech fizycznych osobowości dziecka w wielu rodzinach ma nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej dziecka, a zwłaszcza higieny jamy ustnej i mycia zębów, co pociąga za sobą próchnicę i schorzenia w zakresie przemiany materii.

Sfera umysłowa osobowości dziecka rozwija się przez systematyczną naukę dziecka w domu: odrabianie lekcji na dzień następny przy prawidłowym korzystaniu z podręczników, w formie prac pisemnych, w formie prac praktycznych (majsterkowanie), w formie czytelnictwa (lektury książek i czasopism) oraz w formie wycieczek naukowych, np. do muzeów, zakładów produkcyjnych itp. Owocem prawidłowego kształcenia sfery umysłowej osobowości dziecka jest zdobywanie przez naukę domową — związaną organicznie z nauką szkolną — wiadomości i wiedzy oraz umiejętności postrzegania, myślenia i sprawnego wiązania wiadomości i wiedzy z praktycznym działaniem. W oddziaływaniu na sferę umysłową osobowości dziecka zwraca się we

współczesnej rodzinie za mało uwagi na pogłębianie rozwoju funkcji poznawczych, od których uzależnione jest przygotowanie dziecka do permanentnego samokształcenia.

W kształceniu osobowości dzieci i młodzieży w środowisku rodzinnym główne miejsce przypada wychowaniu moralnemu.

Ta sfera kształtowania osobowości dzieci jest najtrudniejsza w procesie wychowania w rodzinie współczesnej. Z pomocą przychodzi tu szkoła, która zapoznaje rodziców z podstawowymi problemami moralnego wychowania: z pojęciem dobra moralnego etyki socjalistycznej, z formami moralnego wychowania, z metodami moralnego wychowania. Na podstawie obserwacji postępowania rodziców i ich przykładów zachowania zdobywa dziecko pierwsze pojęcie dobra, w środowisku rodzinnym dziecko wyrabia sobie podstawowe formy zachowania się, tj. nawyki, przyzwyczajenia, zasady (normy) postępowania, w czym są pomocne takie metody oddziaływania moralnego na osobowość, jak przykład, ćwiczenie, przekonywanie przez wyjaśnienie i tłumaczenie, pochwała, nagroda, kara, dyscyplina, praca, optymizm, zespół itd.

Największe trudności jednak nastręcza kształtowanie osobowości młodzieży i jej postawy moralnej w wieku dojrzewania. Młodzież łatwo popada wtedy w konflikty z rodzicami. Rodzice mogą nawet utracić kontakt z dzieckiem, co może prowadzić do załamania postawy moralnej wychowanka.

W wychowaniu rodzinnym istotne znaczenie ma składnik estetycznego kształtowania osobowości dzieci, co w wielu rodzinach nie jest doceniane. Przez wychowanie estetyczne rodzice stwarzają dziecku możliwości przeżywania piękna dzieł sztuki plastycznej, muzycznej, architektury, i to nie tylko w formie re-ceptywnej, ale poprzez czynny udział dziecka w tworzeniu piękna, np. przez umożliwienie uczestnictwa w szkole w zespołach muzycznych czy teatralnych, chórze szkolnym, w kółku wychowania plastycznego, w kole szkolnym ochrony piękna przyrody i krajobrazu regionu. Rozwijanie cech estetycznych dziecka już w rodzinie nie tylko kształtuje pełnię jego osobowości, lecz jednocześnie uczy się je umiejętności właściwego spędzania wolnego czasu. Niestety, w tej dziedzinie najczęściej pozostawia się dzieciom dużą swobodę, co prowadzi nieraz do spaczenia wychowania estetycznego.