DSCN0228 (4)

abl.    — ablatmis

acc.    — accusativus act. — actmim adj. — adiectivuin ang.

arab.

adv. — adverbium bot.

cap. — caput cbem.

cj. — coniunctio compar. — comparativus - coniunct. — coniunctivus dat. — dativus dosł. dz.

f. — femininum

fr.

gen. — genedvus

gr-gr. Z bebr. imsł.

indic. — indicatirus łac. średn.

m.    — masculinum

n.    — neutrum niem.

nom. — nominativus n. ł.

pass. — passivum plur. — pluralis por.

piaes. — praesens

przyim.

ros.

3ing. — siugularis

WYKAZ SKRÓTÓW

5    przypadek (u starożytnych Rzymian

6    przypadek)

4 przypadek

strona czynna

przymiotnik

angielski

arabski

przysłówek

botaniczny

głowa, rozdział

chemicznie

spójnik

stopień wyższy tryb przypuszczający 3 przypadek dosłownie dziennie rodzaj żeński francuski 2 przypadek grecki

grecko-łaciński

hebrajski

imiesłów

tryb oznajmujący łacina średniowieczna rodzaj męski rodzaj nijaki : niemiecki 1 przypadek nowołaciński strona bierna liczba mnoga porównaj czas teraźniejszy przyimek rosyjski

liczba pojedyncza

Z DZIEJÓW JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO

Język łaciński był pierwotnie językiem tylko Latynów, szczepu italskiego, zamieszkującego Lacjum. W miarę -wzrostu potęgi politycznej Rzymu język łaciński wypierał stopniowo różne języki, którymi mówiła ludność podbita przez Rzymian, i stał się wspólnym językiem wszystkich ludów Italii.

W miarę dalszej ekspansji terytorialnej rozszerzał się na dalsze terytoria cesarstwa rzymskiego, tak że pod koniec starożytności cała zachodnia część Cesarstwa rzymskiego używała języka łacińskiego, natomiast we wschodniej części cesarstwa panował język grecki.

Z. języków podbitych krajów jedne były częściowo bardzo bliskie łacinie, jak dialekty oskijskie w południowej Italii, umbrijskie w północnej częśei Italii. Obok jednak tych dialektów były na terenie Italii także inne j^yła, z których za najważniejsze uważa się: etruski w Etrurii, celtycki w dolinie rzeki Po, grecki w koloniach greckich na wybrzeżach południowej części półwyspu. Z tych języków język etruski nie ma żadnego pokrewieństwa z łaciną, natomiast język celtycki i grecki razem z łaciną należą do wielkiej rodziny języków indoeuropejskich, do których zalicza się następujące grupy językowe: celtycką, italską, germańską, bałtosłowiańską, albańską, grecką, ormiańską, indoirańską (hetycką używaną W II tysiącleciu p. n. e. w Azji Mniejszą" i tocharską używaną w średniowieczu w Azji Środkowej). Języki te tyło mają cech podobnych, że przypuszcza się, iż pochodzą one ze wspólnego źródła, tzn. z języka praindoęuropejskiego, którego nie znamy, ale którego istnienia można domyślać się na podstawie podobieństwa w porównywanych .ze sobą językach.

Łatwo domyślić się, że język łaciński stykając się z tyloma językami nie za-.chował swej pierwotnej czystości, lecz ulegał ich wpływom, szczególnie zaś wpływom języka greckiego; stąd w słownictwie łacińskim tyle zlatynizowanych wyrazów greckich; liczne tego rodzaju przykłady spotyka się również w termi-nologii medycznej.

Język łaciński nigdy nie wyszedł całkowicie z użycia. Po upadku zachodniego państwa rzymskiego nie zmalało znaczefiie języka łacińskiego; był on dalej językiem urzędowym w państwach, które powstały na gruzach państwa

9