DSCN0746

1.1.3. Cele i zadania rysunków

Przez rysunek należy rozumieć graficzne odtwarzanie, np. na papierze, widoku przedmiotu istniejącego lub projektowanego ż, uwzględnieniem jego położenia, kształtu i wielkości. W zależności od przeznaczenia i celu, do któ-rego służy rysunek, oraz techniki wykonania wymienić należy zasadnicze trzy rodzaje rysunków: artystycznyilustracyjny i techniczny.

Rysunek artystyczny wyraża ludzkie uczucia lub przeżycia. Jego cechą charakterystyczną jest emocjonalne i sugestywne oddziaływanie na patrzącego, wynikające z treści rysunku i jego wartości polegającej na swoistym układzie linii i barw. Rysunek artystyczny jest najczęściej indywidualną interpretacją danego tematu przez autora rysunku.

Rysunek ilustracyjny zastępuje lub uzupełnia opis słowny przedmiotów lub zjawisk i ma zastosowanie przede wszystkim w nauczaniu. Główną cechą rysunku ilustracyjnego powinna być łatwość jego odczytania i zrozumienia.

Rysunek techniczny w sposób zwięzły i przejrzysty, stosując umowne uproszczenia, wyraża kształty i wymiary przedmiotów istniejących lub projektowanych i ma zastosowanie w procesach produkcyjnych w przemyśle i budownictwie. Rysunek "chniczny, wykonany zarówno jako szkic — odręcznie, jak i za pomocą przyborów kreślarskich, musi odpowiadać pewnym przepisom, które umożliwiają jednoznaczne zrozumienie jego treści.

Spośród różnych odmian rysunku technicznego na czoło wysuwają się: rysunek maszynotoy i rysunek budowlany. Odrębności charakterystyczne dla każdej z tych zasadniczych odmian rysunku technicznego są wynikiem różnych wymagań i innych potrzeb przemysłu maszynowego i budownictwa. W dziedzinie elektrotechniki stosuje się również szereg umownych symboli i skrótów w rysunkach. W dalszym ciągu podręcznika będzie omawiany głównie rysunek maszynowy.

1.2. ZNACZENIE NORMALIZACJI W RYSUNKACH TECHNICZNYCH

Do niedawna, gdy przemysł nie stał jeszcze na tak wysokim szczeblu rozwo* ju jak dzisiaj, wykonanie rysunku było w znacznym stopniu utrudnione z powodu braku ogólnie obowiązujących reguł dotyczących przedstawiania przedmiotów w odpowiednim uproszczeniu rysunkowym. Obecnie niemal wszystkie elementy rysunku, a nawet rodzaje linii, opis rysunku i rozmiary arkuszy rysunkowych są znormalizowane, tj. podlegają ogólnopaństwowym przepisom, które nazywamy normami. Opracowuje je Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy te zarówno w rysunku, jak i produkcji odgrywają ogromną rolę, gdyż ułatwiają w znacznym stopniu porozumienie się za pomocą rysunku i wpływają na zaoszczędzanie pracy zarówno konstruktora i rysownika, jak i zakładu produkcyjnego.

1.3. MATERIAŁY I PRZYBORY RYSUNKOWE

1.3.1. Materiały rysunkowe

Papier rysunkowy. Do wykonania rysunków technicznych używamy papie*

I ru milimetrowego oraz papieru w kratkę. Papier rysunkowy brystol używany I jest najczęściej do ówiczeń szkolnych, np. do rysunków ołówkowych i tuszowych.

Szkicówka stosowana powszechnie w biurach technicznych, ma tę zaletę, że można z rysunków na niej wykonanych sporządzać kopie, tj. odbitki na specjalnym papierze światłoczułym.

Kalka rysunkowa jest odmianą szkicówki, odznacza się większą przezroczystością i trwałością (kalka płócienna). Rysunki na kalce wykreśla się tuszem.

Papier i kalka milimetrowa używane są do sporządzania wykresów; są one pokryte siatką milimetrową z pogrubieniem co piątej i dziesiątej linii. Papier milimetrowy służy również za podkładkę pod szkicówkę dla ułatwienia ryso* wania przedmiotów w podziałce. Papier w kratkę służy do sporządzania odręcznych szkiców. W Polsce Ludowej, wobec wielkich i wciąż rosnących potrzeb gospodarczych i kulturalnych szerokich mas pracujących, ogromnie wzrosło zapotrzebowanie papieru. Z tego względu powinniśmy używać go oszczędnie, unikając stosowania gatunków papieru za wysokich dla danego celu.

Ołówki grafitowe. Do wykonania szkiców i rysunków technicznych używamy ołówków grafitowych. Ze. względu na stopień twardości pręcików, ołówki grafitowe dzieli się na trzy rodzaje: miękkieoznaczone symbolem B, średnie — HB i F i twarde — H. Ołówki miękkie B i 2B stosujemy do szkicowania odręcznego, twarde 2H i 3H do rysowania za pomocą przyborów rysunkowych. Wyższe numery H zalecą się tylko do specjalnych prac technicznych. Ołówki powinny być zawsze starannie zaostrzone.

Guma miękka jest najlepszym środkiem do wycierania linii nie potrzebnych wykonanych ołówkiem oraz czyszczenia zabrudzonych rysunków. Do rysunków sporządzonych tuszem używa się gumy twardej, specjalnie do tego celu przeznaczonej. Linie wykonane tuszem lub. powstałe plamy i kleksy usuwa się najpierw specjalną skrobaczką lub ostrzem do golenia, a następnie ściera się pozostałe ślady gumą twardą i wyciera na czysto gumą miękką. Przed użyciem skrobaczki i gumy tusz powinien dobrze wyschnąć.

Rys. 1-1. Podstawka do flakonika z tuszem

Tusz kreślarski czarny używany do wykonywania rysunków powinien szybko schnąć, nie rozlewać się, łatwo spływać z grafionu i po zaschnięciu mieć połysk. W czasie pracy flakonik z tuszem powinien być umieszczony w specjalnej podstawce (rys. 1-1). W praktyce kreślarskiej używane są również tusze kolorowe: najczęściej czerwony, niebieski i zielony.

Pluskiewki. Do przymocowania arkuszy rysunkowych służą pluskiewki oraz stosowany w biurach kon-

11