mocniej związane uczuciowo. Badania J. Rembowskiego [Bibl. 56] nad postawami uczuciowymi uczniów klas I wykazały, że zarówno chłopcy, jak i dziewczynki największym uczuciem darzą matki.
W poprzednim rozdziale w związku z tematem społecznej roli ojca omówiony został problem miłości ojcowskiej. Do tamtego opisu warto dodać kilka uwag o kształtowaniu się więzi uczuciowej między dzieckiem a ojcem.
Więź uczuciowa z ojcem nawiązuje się później niż z matką. Pozytywne reakcje uczuciowe na osobę ojca obserwuje się u około ośmiomiesięcznego niemowlęcia. W pierwszych 2 latach życia dziecko bardzo wyraźnie preferuje uczuciowo matkę. Potrzeba przywiązania ukierunkowuje je do szukania kontaktu z jedną wyróżnioną osobą — z matką.
K. Bospiszyl [Bibl. 52] zwraca uwagę, że aby pokochać ojca, dziecko musi się wyzbyć „zaborczości” w stosunku do matki. Nawiązanie silnej więzi uczuciowej z ojcem jest możliwe wtedy, gdy dziecko zaakceptuje fakt, że nie tylko ono kocha matkę i jest przez nią obdarzane miłością, ale więź uczuciowa łączy matkę z ojcem. Nawiązanie więzi uczuciowej z ojcem odgrywa tym samym ważną rolę jako czynnik uspołeczniania się dziecka.
Mniej więcej około 3 roku życia dziecko zaczyna rozumieć, żc obecność ojca dostarcza mu miłych przeżyć, innych od tych, których doznaje od matki. Dziecko stopniowo poznaje i akceptuje walory osobowe ojca: siłę fizyczną, zrównoważenie, zdecydowanie, umiejętność majsterkowania, itd. Stopniowo doświadcza, że ojciec w porównaniu z matką bywa bardziej surowy i wymagający, nie przejmuje się zbytnio kłopotami i zmartwieniami dziecka, jest przy tym sprawiedliwy, nie karze często, ma dużo dobrych pomysłów w organizowaniu zabaw, potrafi naprawić zabawki, ma dużo wiadomości, itd. Ze wzmiankowanych wyżej badań J. Rembowskiego [Bibl. 56] nad postawami uczuciowymi dzieci w młodszym wieku szkolnym wiadomo, że pozytywne postawy uczuciowe dzieci w stosunku do ojców są słabiej nasilone niż w stosunku do matek, są one jednak zdecydowanie silniejsze niż postawy uczuciowe skierowane na innych członków rodziny — rodzeństwo, dziadków, itd. W tych samych badaniach stwierdzono, że chłopcy mają bardziej pozytywne postawy uczuciowe w stosunku do ojców niż dziewczynki.
83