DSCN1438

W której przeważa wysiłek intelektualny, zaś fizyczną, w której dominuje] wysiłek mięśni. Może zatem wynik, do którego człowiek pragnie zbliżyli atę przez pracę stanowi ten wyróżnik. Pracą jest działanie, w którymi człowiek wysila się dla ważnych celów. To właśnie celowość wysiłku jest kluczową właściwością pracy.

Kryterium celowości pracy jest podkreślane w naukach ekonomiczni nych, filozoficznych i przyrodniczych. Praca tu jest rozumiana jako działalność skierowana na przekształcenie dóbr przyrody zgodnie z potrzebami człowieka. Wyrazem celowego działania jest wytworzenie narządza i świadome posługiwanie się nimi {Mola Encyklopedia..., 1961). Praca jest tą formą aktywności człowieka, która umożliwia rozwój i doskonalenie 1 zdolności fizycznych i umysłowych człowieka. Niezależnie od historycznyćlH zmian jej form zawsze stanowiła o istocie człowieczeństwa. Praca odróżnia 1 człowieka od zwierząt (Marks, 1951). Praca ludzka cechuje się środkanfi

1    wynikami Środki i rezultaty można rozpatrywać oddzielnie bądź łącznie jako właściwości pracy. Z jednej strony środkiem pracy jest każdy wysiłek fizyczny i umysłowy niezależnie od celu i skutków jakie się osiąga.

2    drugiej, przybierając konkretne formy (praca krawca czy ślusarza) służy wytworzeniu określonego rezultatu, wartości użytecznej społecznie. Istotą takiego ujęcia pracy jest celowość pracy i użyteczność jej efektów. Ą

Współcześnie także tę cechę podaje się jako pierwszy wyróżnik pracy. Praca jest działaniem podjętym, aby z dóbr przyrody wytworzyć nową wartość, która stanie się dobrem kultury. Każda praca ma swój cel i środki służące jego realizacji. Wybór środków i celów dokonuje człowiek w oparciu o wizję przedmiotu przyrody, jego cech i potencjalnych przekształceń. Człowiek jest twórcą produktu, w którym odzwierciedla własne wartości oraz indywidualne umiejętności (Luks, 1983).

Ujęcia społeczne również akcentują aspekt fizjologiczny pracy, jej celowość, zaplanowany przebieg oraz związek z przyrodą. Według koncepcji D. Dobrowolskiej (1974, s. 8) praca zawodowa to „czynności, które tworzą wewnętrznie spójny system, są skierowane na wytworzenie pewnych przedmiotów lub usług oraz opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach”. S.L. Rubinsztejn (1964) wyróżnia trzy podstawowe formy aktywności człowieka. pracę, zabawę oraz naukę. Praca według niego wymaga planowania i kontroli oraz wewnętrznej dyscypliny, aby ją wykonywać. Dodatkowo, winna być użyteczna dla autora pracy oraz dla innych ludzi. Może dawać przyjemność i zadowolenie ale nie jest to zasadniczym celem pracy,czym różni się od odpoczynku czy zabawy. Stefan Kielar (1984) łączy wcześniej wymieniane elementy pracy i wprowadza kolejne jej cechy. Praca od innych aktywności różni się tym, że pełni funkcję wychowawczą i kształtuj* osobowość. Autor określa pracę zawodową jako „celowe, planowe i ąyswH tyczne wykonywanie czynności pracowniczo-zawodowych, właśeiwycMBfl