DSCN1449

poziomu natężenia, związek staje się odwrotnie proporcjonalny. Ta krzywoliniowa (dzwonowa) zależność obrazuje, że gdy jest za małe lub za duże natężenie tych cech pracy następuje pogorszenie zdrowia psychicznego. Tak działające wymiary pracy to wg Warra możliwość sprawowania kontroli, wykorzystanie umiejętności, różnorodność pracy, przewidywalność środowiska pracy, zewnętrzne uersus wewnętrzne źródło celów oraz możliwość kontaktów interpersonalnych.

Oprócz cech środowiska pracy czynnikami kształtującymi stosunek do pracy są atrybuty indywidualne pracownika. Indywidualne właściwości człowieka odnoszą się do jego wartości, zdolności i stanu zdrowia psychicznego. Indywidualne preferencje co do pewnych cech pracy mogą modyfikować opisane powyżej zależności między wymiarami pracy a zdrowiem. Pracownik o wysokiej potrzebie sprawstwa i odpowiedzialności ceni sobie pracę o wysokim natężeniu tych cech, co polepsza jego dobrostan w pracy i poza nią. Również polepszenie zdrowia może nastąpić, gdy pracę o niskiej odpowiedzialności i sprawowaniu kontroli, wykonuje osoba o takich właśnie preferencjach.

Witaminowy model Warra jest teorią interakcyjną, podkreślającą wspólne oddziaływanie jednostki i środowiska na zdrowie. Znaczenie pracy należy rozpatrywać nie w ogóle, ale w odniesieniu do każdego pracownika indywidualnie. Od dopasowania osoby i środowiska pracy będzie zależało jak praca będzie wpływać na zdrowie psychiczne. Ta sama praca może pogarszać zdrowie jednego i polepszać zdrowie drugiego pracownika. Nie ma zatem pracy dobrej lub złej w ogóle. Praca jest odpowiednia lub nieodpowiednia dla konkretnego pracownika, zgodna lub niezgodna z indywidualnymi preferencjami człowieka. Zatem brak pracy jako zdarzenie życiowe może mieć dobre lub złe skutki dla człowieka, w zależności od tego jakie cechy miała utracona praca i jakie znaczenie te właściwości miały dla konkretnego bezrobotnego.

DYNAMIKA AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ CZŁOWIEKA W OKRESIE ADOLESCENC JI I WCZESNEJ DOROSŁOŚCI

Rozwój zawodowy jest to ciąg zmian wzajemnie na siebie wpływających wpisany w kontekst rozwoju osobniczego człowieka. (Przetacznik-Gierow-ska, Tyszkowa, 1996). Rozwój człowieka przebiega równolegle we wszystkich płaszczyznach osobowości, w obrębie struktur poznawczych, procesach emocjonalno-motywacyjnych. Przejawia się w zmianach zachowania, w relacjach społecznych, w przejawianiu motywacji i odczuwaniu morał-