DSCN1707

56 Grupa wtórna

Znaniecki F- 1934. The Method of Sociology.

Farar and Rinchart Inc.. New York.

Znaniecki F., 1988, Wstąp do socjologii. PWN.

Warszawa.

Grupa wtórna, późniejsza w doświadczeniu społecznym jednostki od grupy pierwotnej. charakteryzuje się wyraźniej zarysowanymi i wyspecjalizowanymi celami, większą racjonalnością i sformalizowaniem Życia grupowego, na ogół większą liczebnością. występowaniem kontaktów pośrednich o charakterze rzeczowym. Przedsiębiorstwo, zrzeszenie, armia stanowią przykłady grup tego typu. (M.P.)

Zob. grupa pierwotna, typologia grup społecznych jako problem.

Grupowe myślenie (ang. groupthink), specyficzne właściwości procesu podejmowania decyzji przez grupę społeczną. Szczególną uwagę poświęca się badaniu tych procesów zachodzących w grupie, które prowadzą do wypracowania decyzji błędnych. Zauważono, Ze niejednokrotnie postanowienia podejmowane grupowo, przez rozmaite zespoły, komisje itp.. są mniej korzystne. niż gdyby decyzje podejmowane były przez indywidualnych członków tych grup. Formułując problem bardziej dosadnie. chodzi tu o wyjaśnienie, jak to się dzieje, że grupa złożona z mądrych ludzi podejmuje nieracjonalne decyzje. Irving L. Janis wskazuje na zakłócenia obiegu informacji w grupie, które mogą prowadzić do podejmowania niewłaściwych decyzji. Zakłócenia te polegają m.in. na: zawężeniu liczby alternatywnych rozwiązań branych pod uwagę przez grupę, lekceważeniu rozwiązań, które początkowo zostały ocenione negatywnie, zwracaniu uwagi na informacje i fakty podtrzymujące przyjęty kierunek działania, a pomijaniu niezgodnych z akceptowaną linią działania, nieuwzględnianiu możliwych zakłóceń w realizacji planu.

Wystąpienie tego typu zakłóceń informacyjnych zależy od stopnia spoistości grupy (im wyższa spoistość, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia zakłóceń) od stopnia konformizmu wobec norm'*** powych. Warto zauważyć, że wóJ^ przez I.L. Janisa czynniki - spoistość konformizm - są w znacznym stopniu j? same; cechą spoistości grupy jest wyak konformizm wobec norm, jak i odwrotną, konformizm doprowadza do spoistości Nk bezpieczeństwo myślenia grupowego pojj. wia się, gdy w grupie ukształtują się nornn chroniące jedność grupy. W ich wyniku a-czyna działać autocenzura (jednostka p* mniejsza znaczenie własnych wątpliwości i kontrargumentów), wyłaniają się jednostki odgrywające rolę „stróżów poprawnego myślenia" (nie dopuszczają do dopływu niepomyślnych informacji), wytwarza się w gro-pie iluzja jednomyślności i wszechmocy, grupa ignoruje etyczne konsekwencje swoich decyzji. Obrona przed wystąpieniem syndromu myślenia grupowego polega głównie na świadomym przeciwdziałaniu poszukiwania przez grupę zgodności.

Niektóre cechy myślenia grupowego da-rakterystyczne są także dla większych zbiorowości społecznych, zwłaszcza dla tłumu. Dlatego wydaje się, że pojęcie to powinno być stosowane w szerszym zakresie, nie tylko w odniesieniu do procesów zachodzących w małych grupach. Wiele prawidłowości sformułowanych przez klasyków tzw. psychologii tłumu wykazuje znaczny stopień zbieżności z wynikami badań I.L. Janisa. Ponadto warto zauważyć, że wpływ grupy na podejmowane decyzje może być także pozytywny. Obecność innych członków grupy wpływa niejednokrotnie inspirująco na aktywność (w tym aktywność poznawczą) poszczególnych członków. Świadczy o tym zjawisko facylitacji. Wzajemne pobudzanie się w kierunku poszukiwania nowych rozwiązań jakiegoś problemu uwidacznia się w przypadku jednej z technik heurystycznych, jaką jest tzw. burza mózgów. (A.S.)

2,:'.T5S^W 18    burza