DSCN2079

wiązko — śladu liściowego

Rys. 4.80. Przyrost wtórny u jednoliściennych. Przekrój poprzeczny przez pień draceny (Dracaena sp.) (wg Sachsa)

Powstaje w ten sposób okrywająca łodygę korkowica (peryderma) złożona z korka, felogenu i felodermy. Warstwa korka jest zwykle cienka i elastyczna, a złuszczające się, położone na zewnątrz od korka, komórki kory pierwotnej i skórki sprawiają, że powierzchnia łodygi staje się matowa i chropowata. Pierwszy felogen, zakładający się zwykle już w pierwszym roku życia rośliny, u niektórych gatunków funkcjonuje przez wiele lat lub nawet przez całe życie łodygi, powiększając swój obwód w miarę grubienia pnia przez zachodzące od czasu do czasu podziały anty-khnaine. Warstwa korkowa u tych gatunków (np. u buka) pozostaje stosunkowo denka, gładka i nie łuszcząca się. W większości przypadków jednak pierwszy założony w formie nieprzerwanego cylindra felogen funkcjonuje tylko przez pewien czas, a następnie wszystkie jego komórki korkowacieją i zamierają. W głębiej leżących warstwach kory pierwotnej lub łyka zakłada się wówczas nowy felogen, często w formie oddzielnych pasm, które łukowato zachodzą na siebie i tworzą cylinder nieregularny i nieciągły (rys. 4.81). Po zaprzestaniu działalności drugiego felogenu jeszcze głębiej powstaje trzeci, a po nim następne, tworzące się już w łyku wtórnym. Powstające sukcesywnie warstwy korka odcinają leżące na zewnątrz od nich tkanki od dopływu wody i pokarmów. Powoduje to ich stopniowe zamieranie i wytworzenie martwicy korkowej.

Rys. 4.81. Zakładanie się kolejnych pasm felogenu i korkowicy w zdrewniałej łodydze (pniu) dębu (Quer-cuś) (wg Eamesa i MacDanieisa, zmienione)

Martwica korkowa obejmuje wszystkie tkanki leżące na zewnątrz od ostatniego felogenu. Początkowo oprócz korka są to zewnętrzne części kory pierwotnej, w starych pniach w skład martwicy wchodzą, oprócz korka, odcięte zewnętrzne warstwy łyka wtórnego. U niektórych drzew, zwłaszcza na niezbyt starych częściach pni, martwica łuszczy się i odpada w postaci dość regularnych, różnej wielkości płatów lub płytek. U brzozy złuszczają się w ten sposób duże płaty dokoła pnia, u sosny cienkie, nieduże płytki. U innych martwica jest tkanką zwartą, która pęka pod wpływem wewnętrznego napięcia powodowanego przez rozrastający się na grubość pień. W ten sposób na powierzchni starych pni tworzą się charakterystyczne spękania i bruzdy.

Liście. Mikrofile i makroflle

Liście niektórych prymitywnych paprotników różnią się od liści pozostałych roślin naczyniowych. U Psilotum występują na łodygach jako drobne łuskowate wyrostki, pozbawione tkanki przewodzącej i zbudowane wyłącznie z miękiszu zieleniowego okrytego skórką. W kierunku niektórych z tych liści odchodzą od aktynos-telicznego walca osiowego pasma tkanki przewodzącej stanowiące jakby ślady liś-

193