DSCN2106 (2)

Poprzez rozmnażanie wegetatywne można otrzymać wiele pokoleń, tysiące osobników poch,₎₍j cycli od pojedynczego osobnika-przodka i identycznych zarówno z nim. jak i pomiędzy sobą pod _H,'^/-l-dcm genetycznym. Zespól takich osobników, cale potomstwo powstałe na drodze rozmnażania \veg_c,?^lf' wnego z jednego osobnika, nazywa się klonem.

W sadownictwie stosuje się szeroko rozmnażanie wegetatywne szlachetnych odmian drzew

>c₀.

wycli przez szczepienie. Odmian tych nic rozmnaża się z nasion, gdyż w wyniku rckornbj genów, jaka zachodzi p<xlczas rozmnażania płciowego, prawdopodobieństwo uzyskania takiego sanj? genotypu, jaki ma szlachetna odmiana, jest znikome. Odmiany te rozmnaża się więc wegetatywnie klony pochodzące od jednego osobnika. Zamiast ukorzeniania sadzonek stosuje się szczepienie, polt*^® cc na łączeniu pędu odmiany szlachetnej z systemem korzeniowym ros'liny uzyskanej z nasion, tzw. f₀ dzikiej, zwykle tego samego gatunku lub rodzaju. Forma dzika stanowi pod k lad.kę, gałązly ^ miany szlachetnej zraz. Przy szczepieniu ścina się górną część podkładki i jej łodygę łączy się z galą^ zrazu w ten sposób, że ich odsłonięte na przekroju tkanki wchodzą w ścisły kontakt (rys. 5.7). Zamj *

gałązki można użyć jako zrazu tylko pąka z niewielką ilością przyległych tkanek — mówimy wtedy

0    oczkowaniu. Po zrośnięciu się zrazu z podkładką powstaje nowa roślina, której część korzeniowa

1    pędowa mają różny genotyp. Jako podkładek używa się form dzikich o silnym i odpornym systemie korzeniowym, co wpływa korzystnie na rozwój „syntetycznego” organizmu, którego jedyną częścią interesującą człowieka są wysokiej jakości owoce.

Rozmnażanie przez zarodniki

Rozpowszechnionym sposobem bezpłciowego rozmnażania się wielokomórkowych ^inic_J_glonów i grzybów jest wytwarzanie specjalnych pojedynczych komórek rozrodczych zwanych zarodnikami.

Nazwa zarodnik (inaczej sporą) jest bardzo stara, pochodzi z czasów, gdy o procesach rozmnażania się prokariontów, roślin i grzybów wiadomo było znacznie mniej niż dzisiaj. Toteż używana jest ona często na określenie różnych utworów.

Zarodnikami bywają na przykład nazywane przctrwalniki komórek bakteryjnych, które w niekorzystnych warunkach tworzą się przez otoczenie części protoplastu grubą, odporną ścianą. W postaci takiego przctrwalnika bakteria przechodzi w stan spoczynku, w którym może przetrwać dłuższy czas, by w odpowiednich okolicznościach powrócić do stanu aktywnego. Nazwy zarodnik uż.ywa się też- zarówno, do oznaczenia komórek rozrodczych zwią-gnych ściślęj.^yjącznie z rozmnażaniem bezpłciowym (nie pociągającym za sobą zmian genotypu u_potomstwa), jak i do komórek związanych z rozmnażaniem płciowym i przemianą pokolcńrpow stających na drodze mejozy i określanych z tego powodu jako mejospory. Dla odróżnienia od mejospor zarodniki powstające w wyniku mitozy można określić jako_m.i-t.oi p o -

Mitospory glonów i grzybów mogą mieć różną postać i powstawać w różny sposób. Strzępki wielu grzybów w pewnych warunkach rozpadają się na małe zarodniki zwane o i d i a m i lub też kuliste, otoczone grubą ścianą zarodniki (chlamy-d o s p o r y) powstają pojedynczo w różnych miejscach strzępki (rys. 5.8). Mitospory grzybów powstają często na specjalnych strzępkach zarodnikonośnych. U mu-kora białego (Mucor inucedo) z poziomo rosnącej, bogato rozgałęzionej komórcza-

kowej grzybni wyrastają pionowo w górę odgałęzienia strzępki, sporangiofo-ry, tworzące na szczycie kuliste rozszerzenie, oddzielające się następnie od strzępki, stanowiącej trzonek, ścianą, która uwypuklona jest do środka w postaci centralnej kolumienki (rys. 5.9 A). To kuliste zakończenie sporangioforu nazywa się zaród-n i ą, czyli sporangium. Wielojądrowa zawartość zarodni rozpada się na kil-kujądrowe zarodniki, które otaczają się własnymi ścianami i, po uwolnieniu ze sporangium, w odpowiednich warunkach kiełkują, dając początek nowej grzybni. Zaio^ dnikuLworzące się wewnątrz zarodni nazywają się end o.s pot ajii i. Zarodnik'

247