DSCN2412 (3)

Pomiar odcisku

Średnicę odcisku należy mierzyć w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach i przyjąć do obliczenia twardości wartość średnią. Przy twardości HB > 100 wynik należy podawać z dokładnością do 1 HB, przy twardościach HB == 10 -f- 100 — z dokładnością do 0,5 HB, a przy twardościach HB < 10 — z dokładnością do 0.1 HB.

Dokładność otrzymanego wyniku zależy od dokładności pomiaru średnicy odcisku. Przyrząd pomiarowy powinien umożliwiać jej pomiar z dokładnością do 0,25"„ D przy badaniach rozjemczych, w przypadku zaś badań kontrolnych z dokładnością do 0.01 mm przy średnicy odcisku ti — 2.5 mm oraz z dokładnością do 0.05 mm przy badaniach odbiorczych przy średnicy odcisku d = 2,5 mm.

U' aparatach Brinella starszego typu urządzenie pomiarowe nie stanowi integralnej części aparatu. Do pomiaru średnicy odcisku służy wówczas specjalna lupa, tzw. lupa Brinella, z żaróweczką oświetlającą skalę. Za pomocą lupy możemy zmierzyć średnicę odcisku z dokładnością do 0,05 mm.

^Rys. 5.3

Rysunek 5.3 przedstawia oglądaną przez okular lupy skalę oraz śrcdnii odcisku, która w tym przypadku wynosi d = 3,1 mm.

W nowoczesnych aparatach Brinella (to samo dotyczy aparatom Vickersa: układ pomiarowy średnicy odcisku stanowi integralną część aparatu. Konstrukcja układu pomiarowego pozwala — bez zmiany położenia próbki, a tym samym odcisku — na pomiar jego średnic w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach. Ślad odcisku jest przenoszony — przez układ optyczny — w powiększeniu na ekran, na którym zaznaczone podziałki pozwalają na odczytanie średnicy odcisku z dokładnością do 0.01 mm. Sprzężona z tymi skalami śruba mikromclryczna pozwala na zwiększenie dokładności odczytu do 0.001 mm (patrz rys. 5.41.

Rys. 5.4

Na podstawie rys. 5.4 objaśniono zasadę odczytu średnicy odcisku wykonanego kulką o średnicy 2.5 mm pr/y obciążeniu silą / - 1S37.5 N i pr/> powiększeniu widocznego na ekranie obrazu odcisku 10 razy.

—    ślad odcisku obejmuje 12 dużych kresek, między którymi odległość wynosi 0,1 mm, a więc łącznie otrzymujemy i.2 mm;

—    kreska zerowa znajduje się za czwartą kreską skali wyznaczającej setne części milimetra (0.04 mm);

—    trzecia kreska mikromierza pokrywa się z jego kreską zerową, a więc odczytujemy 0,003 mm.

Średnica odcisku wynosi więc d - 1,243 mm.

Zapis pomiaru

Twardość obliczoną według wzoru (5.11 zapisuje się bez dodatkowych objaśnień, jeżeli pomiar był wykonany przy użyciu kulki o średnicy D = 10 mm. sile nacisku F = 29400 N (3000 kGl i czasie trwania nacisku t = 10 -r 15 s. Za liczbą określającą twardość należy postawić symbol HB (twardość Brinella). np. 510 HB.

Jeżeli warunki pomiaru były inne niż wyżej wymienione, wymagane test podanie za symbolem HB warunków pomiaru, np. 601 HB 5 7355 30. co;