DSCN2737 (4)

38 WYK1.ADY /. ETYKI BIZNES

obojctny (juk mu się wydaje) moralnie biznesmen, gdy występuje nu rynku w roli konkurenta czy konsumenta, pragnie - w swoim sercu serc - aby Innych ludzi biznesu, z którymi ma do czynienia. < e< ho wała „zwykła przyzwoitość” oraz by nie sprzeciwiali się „aprawiedli wości dystrybutywnej". Ów dylemat roi rozstrzyga s»c sensownie w przedziale co najmniej pary działań, w której ten sam podmiot występuje na rynku raz w jednej, raz w innej roli. Zadanie etyki biznesu nic polega na „psuciu” biznesu, ale podobnie jak czynią to krytycy zanieczyszczania powietrza przez spaliny samochodowe, na Instalowaniu katalizatorów.

Nawiązując do pojęcia .malej filozofii" Tadeusza Kotarbińskiego, można powiedzieć, że rozumiana w powyższy sposób etyka biznesu jest „małą etyką gospodarowania”. Małą. bo nie aspirującą do two rżenia Arkadii życia gospodarczego, małą, bo realistycznie dążącą do cywilizacji biznesu, tj. jego profesjonalizacji. A nie można być profesjonalistą bez przestrzegania norm zawodu, zarówno tych prakseologlcznych (tj. technicznych w sensie Esplnasowej technolo gie generale), jak i tych, które z ludzi zawodu czynią grono koleżeń skie w rzetelnym tego słowa znaczeniu, tj. standardów etycznych.

Zauważmy wreszcie, żc programy akcyjne są wzajem dla siebie kontekstem. W obrębię ramy prakseologicznej możemy posługiwać się programem etycznym, a w obrębię ramy etycznej możemy sięgać do prakseologiczncgo DOS'a - by pozostać przy metaforze. Owa wzajemna kontekstowość ma charakter podobny do koła her-mencutycznego: w świetle jednego programu ukazuje się drugi. Stwarza to możliwość korygowania celów i środków, zastępując linearną ich współzależność zależnością cyrkularną, właściwą ujęciu systemowemu, chroniąc jednocześnie przed relatywizmem.

Takie uporządkowanie programów akcyjnych jest rezultatem poznania zachowań ludzi, a więc poważnego o nich myślenia i mądrości głoszącej, że „etyka musi być skuteczna”²⁸, zaś dzielność wymaga skuteczności w osiąganiu godziwego celu.

l aki rodzaj uporządkowania nie jest jednak własnością myślenia wszystkich podmiotów działających, bo też poważne myślenie nie

•• H Hiź. op, cit. nr 4 (105). s.77.

jest myśleniem powszechnym^rJ I dlatego edukacja prakseologlana i etyczna ukierunkowana na aktywność gospodarczą ma przed sobą przyszłość, będąc czwartym „E“ dołączającym do trzech pierwszych -efektywności, ekonom iczności i etyki - niezbędnych dla kształt ująccgp się w Polsce społeczeństwa biznesu. Oby także społeczeństwa wiedzy (w sensie P. F Druckera) i społeczeństwa mądrości, do czego walnie przyczynić się może jej miłośniczka - filozofia przypominająca za Staszicem, że takie będzie gospodarzrnic, jakie będą Rzeczpospolite, te zas będą takie, jakie ich młodzieży chowanie... także w zakresie problematyki będącej przedmiotem tego wystąpienia.

^w „Wszystkie kategorie prakteologiczne są wieczne i niezmienne, ponieważ są w jedyny w swoim rodzaju sposób zdeterminowane prze/ logiczną strukturę ludzkiego umysłu oraz przez naturalne warunki ludzkiego istnienia Zarówno w działaniu, jak i teoretyzowaniu na temat działania, człowiek nie może ani uwolnić się od tych kategorii, ani wyjść poza nie. Żaden rodzaj działania różny kategorialnie od działania zdeterminowanego przez te kategorie nie jest możliwy do zrealizowania ani do pomy ślcma. Człowiek nie maże pojąć czegoś, co nie byłoby ani działaniem oni nicdziała-niem Nie istnieje historia działania; nie istnieje ewolucja prowadząca od niedziała-nia do działania; nie ma stanów przejściowych między działaniem i niedziolaniem. Istnieje tylko działanie i niedziaianie. I dla każdego konkretnego działania wszystko, co jest rygorystycznie obowiązujące, jest tym. co kategorialnie odnosi się do działania w ogólności" |L. von Mises. op.