DSCN2748

222 Krystyna Wilko&kwska

- doświadczenie obejmuje podmiot ucieleśniony, obdarzony wszystkimi zmysłami; w projekcie somaestetyki Shusterman odważnie broni koncepcji doświadczenia bezpośredniego, wbrew niemal wszytkim bardziej powszechnym tradycjom: analitycznej, herme-neutycznej, postmodernistycznej; dokonuje tego poprzez zniesienie radykalnej opozycji między bespośrednimi danymi a pośrednią sferą znaczeń, wprowadzając stopniowalne pojęcie rozumienia - od rozumienia somatycznego, nielingwistycznego po dokonywane w języku interpretacje;

-    odrzucenie kantowskiej zasady bezinteresowności, izolującej doświadczenie estetyczne od innych doświadczeń, a dzieła sztuk pięknych od innych wytworów człowieka; zwłaszcza sztuk pięknych od sztuk użytkowych;

-    poszerzenie estetyczności powiązanej z praktycznością tak, że obejmuje ona teraz także obszary kultury popularnej, przez tradycyjną estetykę ignorowane, jak też i sferę życia codziennego; estetyka ta obejmuje etykę życia, kształtowanie życia na wzór sztuki¹⁶.

Obie koncepcje, Berleanta i Shustermana, operują przeformuło-wanym pojęciem doświadczenia estetycznego, doświadczenia realizowanego także w sferze kultury masowej, jak i w codziennej praktyce życia. Obie koncepcje stanowią świadectwo pragmatyzacji estetyki, zwłaszcza kategorii doświadczenia estetyczngo, które dla obu propozycji jest konstytutywne. Pragmatyzacja doświadczenia estetycznego, ujmowana w pojęciach zaangażowania i uczestnictwa podmiotu cielesno-duChowego, z jednej strony wyrasta z potrzeb praktyki życia i praktyki sztuki, z drugiej - praktyki te celem melioracji współkształtuje.

Beata Frydryczak

(Instytut Filozofii, Uniwersytet Zielonogórski)

Doświadczenie natury: nastrój i zaangażowanie

Gdy Walter Benjamin odkrywał nowoczesność, to jej przejawów i znaków poszukiwał - za pośrednictwem flćmeura - w przestrzeni miejskiej, ją faktycznie utożsamiając z nowym typem doświadczenia, wyłaniającym się na wielkomiejskiej ulicy, w kawiarni czy domu handlowym. Georg Simmel jako pierwszy wskazał charakter tego doświadczenia, określając je jako przeżycie o naturze szoku. Benjamin, idąc tym samym tropem, obserwacje Simmla pogłębił, dodatkowo określając nowy rodzaj doświadczenia jako wzrokowe „branie w posiadanie" miasta i wszystkie jego przejawy. Zgodnie z uznaną już diagnozą, zapoczątkowaną przez interpretatorów nowoczesności, doświadczenie tradycyjne wypierane z nowoczesnego świata ustępuje miejsca przeżyciu o charakterze szoku, które przyjmuje chaotyczną, wyizolowaną postać, posiadając ważność już tylko jako doświadczenie prywatne. Jego cechą charakterystyczną jest otwartość na wielość bodźców, impulsów, wrażeń, odwołanie do zmysłowości, pozwalających postrzegać nowoczesną jednostkę w kategoriach zbieracza wrażeń. Pojawia się Jednak pytanie, czy współczesny (nowoczesny, ponowoczesny czy osadzony w drugiej nowoczesności - terminologia w tym przypadku pozostaje poza stawianymi tutaj pytaniami) kolekcjoner wrażeń, doskonale orientujący się w mieście, nauczony żyć jego tempem, przystosowany do jego migotliwości. a nawet rozpoznający stosowane przez niego strategie, jest w stanie „powrócić na łono natury" inaczej, aniżeli po