DSCN3745

Lejek (infundibulum)

Schemat 111. Budowa mieszka włosowego.

Anagen

powoduje trwałą utratę włosa, podczas gdy uszkodzenie części nabłonkowej jest odwracalne. W części nabłonkowej, tuż powyżej brodawki, znajdują się melano-cyty, przy czym od ilości wytwarzanego barwnika zależy kolor włosów.

Włosy znajdują się w rozmaitym stadium rozwoju. W przeciwieństwie do zwierząt, u których cykl włosowy jest zsynchronizowany (linienie), u człowieka mieszki znajdują się w rozmaitych fazach cyklu włosowego, bezładnie rozmieszczonych. Są to okresy: wzrostu (anagen), inwolucji (katagen) i spoczynku (telogen) - schemat IV.

Okres wzrostu włosa, czyli anagen, występuje w przeważającej liczbie włosów owłosionej skóry głowy (ok. 80-85%) i trwa 3-6 lat. Znamienną cechą włosa ana-

genowego jest dobrze wykształcona opuszka (dolna rozszerzona część mieszka, zawierająca macierz włosa, tj. najszybciej dzielące się komórki nabłonka).

Mieszek włosowy, zanim osiągnie fazę spoczynku, przechodzi okres inwolucji (katagen), trwający kilka dni do 2 tygodni. Jedynie 0,5-1% włosów znajduje się w okresie przejściowym (inwolucji). W fazie tej opuszka stopniowo zanika i ulega postępującemu rogowaceniu z przesunięciem ku górze, w wyniku czego tworzy się charakterystyczna kolba, złożona z niezróźnicowanych i zrogowaciałych komórek, z których w okresie anagenu powstanie nowa opuszka.

Około 10-20% włosów owłosionej skóry głowy (w zależności od okolicy) znajduje się w stanie spoczynkowym (telogen), który trwa 2-4 miesiące. W okresie tym górna część mieszka jest zachowana, natomiast zrogowaciały korzeń włosa leży bliżej powierzchni, na poziomie mięśnia przywłośnego, tworząc tzw. kolbę.

Stan mieszków włosowych ocenia się na podstawie trichogramu, tj. określania mikroskopowego wyglądu korzenia (kolba złożona ze zrogowaciałych komórek w okresie telogenu, rozszerzona opuszka w anagenie). Odsetek włosów rosnących i znajdujących się w stanie spoczynku pozwala ocenić stopień uszkodzenia mieszka. W razie niewielkich uszkodzeń następuje przejście w okres spoczynkowy, przy m włosy dają się z łatwością wyrwać. Przy zadziałaniu czynników silnie uszka-lących (np. środki cytostatyczne) dochodzi do rozmaitego typu zmian morfolo-nych we włosach. Przy zadziałaniu szkodliwych czynników zewnętrznych, np.

. • • órych farb do włosów lub środków chemicznych używanych do trwałej ondu-ju dochodzi głównie do uszkodzenia pochewek włosów.

Rozróżniamy włosy meszkowe, brwi i rzęsy, włosy okolic płciowych oraz skóry '{osionej głowy. Różnice w długości i wzroście włosów zależą od czynników ::ietycznych i hormonalnych. Z czynników hormonalnych najważniejszą rolę odgrywają androgeny, które stymulują wzrost włosów okolic płciowych i brody, a hamują wzrost włosów skóry owłosionej głowy u osób genetycznie predysponowanych do łysienia męskiego. Hirsutyzm (nadmierne uwłosienie skóry ciała) zależy od wzmożonej ilości androgenów i nadmiernego oddziaływania mieszków włosowych na te hormony.

PAZNOKCIE

Paznokcie są strukturą złożoną, w skład której wchodzą: macierz paznokcia (ma-trix), zrogowaciała płytka paznokciowa, pod którą znajduje się łożysko łącznotkan-kowe oraz hyponychium (schemat V). Macierz jest miejscem wzrostu płytki paznokciowej. Części tylne i boczne płytek paznokciowych tkwią w fałdzie naskórkowym zwanym wałem, przy czym dosiebna część łożyska, leżąca pod wałem, nosi nazwę macierzy (matrix).

Obrąbek naskórkowy, czyli „skórka** (cuticula, eponychium\ pokrywa płytkę od strony wału i chroni ją przed urazami. W części proksymalnej płytki znajduje się tzw. lunula, zbielenie w kształcie półksiężyca, przylegające do eponychium. Część dystalna (wolna) płytki połączona jest z łożyskiem przez hyponychium.