DSCN6031 (Kopiowanie)

I. ŻYCIE I JEGO DETERMINANTY

The world is fuli of mysteries.

Life Is one. (Świat jest pełen tajemnic. Życie to jedna z nich.) J.B.S. Haldanc

1.1. przedmiot zainteresowań biologii

Riolooja (od greckich słów: hios - życie i logos - słowo, nauka) jest nauką o życiu. Zanim spróbujemy zdefiniować czym jest życic, zastanówmy się, czy potrafilibyśmy odróżnić istoty żywe od struktur materii nieożywionej? W większości przypadków nie jest to trudne. Nasze „życiowe” doświadczenie umożliwia niemal natychmiastowe odróżnienie „żywych” i „martwych” elementów. Bez trudności rozpoznajemy co jest żywe, a co nieożywione (żywe: rośliny, ptaki, ludzie: materia nieożywiona: woda, asfalt, kamienie, powietrze, kamienne figury). Choć skały w Górach Stołowych swym kształtem do złudzenia przypominają nieraz duże zwierzęta, a marmurowy posąg może mieć tak piękne kształty ludzkie, że niemal nie spotykane w naturze, możemy bezbłędnie w tych przypadkach określić, co jest „żyw c”, a co „martwe”. Istoty żywe bowiem poruszają się, odżywiają się, wydalają, oddychają, rosną, rozmnażają i oddziałują na bodźce. Trochę trudniejsze jest rozróżnienie, czy doskonale skonstruowana maszyna (np. robot wyposażony w komputer) jest żywa, czy też nie jest. Jednak współcześnie produkowane maszyny nie spełniają dwóch funkcji, decydujących o rozpoznaniu organizmu żywego — to znaczy nie rozmnażają się (nie przekazują potomstwu swoistych cech, według określonych reguł) i nie wykazują metabolizmu (przemiany materii i energii). Gdy pojawiąsię maszyny wykazujące te cechy - pojawi się tym samym nowy rodzaj istot żywych.

Żeby zatem sprecyzować czym jest życie, posłużmy się definicją podaną przez prof. Rościsława Kadłubowskiego:

„Życie to zjawisko, które wykazują wyodrębnione czasowo i przestrzennie układy samoodtwarzające się w sposób ciągły, różniące się od swego otoczenia następującymi cechami:

-    charakterystycznym składem chemicznym i strukturą,

rozrodem i dziedzicznością,

-    wzrostem i rozwojem,

-    przemianą materii i energii,

-    ruchem i pobudliwością,

-    zdolnością do optymalnej regulacji i przystosowaniem do środowiska."

Definicję tę wybrałem spośród innych, ponieważ najlepiej — jak sądzę - charakteryzuje ona zjawisko życia - podkreślając m.in. indywidualizm istot żywych, ograniczenie ich bytu w czasie i przestrzeni, a zarazem ciągłość trwania życia.

Jak zatem widać, granica między istotami żywymi a materią nieożywioną nie jest absolutna i wyraźna - wręcz przeciwnie, jest ona raczej umowna. Specyficznym „pomostem” między ciałami nieożywionymi a żywymi są wirusy: nie wykazują przemiany materii i energii, nie rosną ani nie rozwijają się, nie reagują na bodźce i przeważnie się nie poruszają. Natomiast rozmnażają się, przekazują informację genetyczną potomstwu według powszechnych reguł dziedziczności, wykorzystując do rozmnażania metabolizm atakowanych komórek.

W naszych dalszych rozważaniach za najważniejsze kryteria życia przyjmiemy pnKkągyw3tU£ informacji gęnelycznci i metabolizm-