DSCN6453 (Kopiowanie)

Układ nerwowy zbudowany jest z dwóch zwojów: mózgowego (położonego nad przełykiem) i podprzełykowego. połączonych pierścieniem okoloprzełykowym. W zwoju mózgowymi mieszczą się ośrodki hamowania, w zwoju podprzełykowym - ośrodki pobudzania. Ze zwoju podprzełykowego wzdłuż przewodu pokarmowego biegnie pień nerwowy, przechodząc w każdym segmencie przez zwój segmentalny, od którego biegną gałązki nerwowe do poszczególnych mięśni i narządów. Zwoje segmentalnc. koordynując skurcze mięśni okrężnych i podłużnych, umożliwiają ruchy pierścienic.

Liczący około 10 tysięcy gatunków typ pierścienic dzielimy na cztery gromady: prapierścienice, wicloszczcty. skąposzczety i pijawki.

Prapierścienice (Archiannelida) tworzą małą gromadę, w której ujęto gatunki prymitywne, pozbawione szczecinek i zewnętrznej segmentacji. Żyją przeważnie w morzach, a w procesie ich rozwoju osobnicznego występuje postać larwalna zwana trochofora.

Wieloszczety (Polychaeta) są również przeważnie zwierzętami morskimi. Każdy ich segment ma parę bocznych wyrostków, tzw. przvnóźv I par a podiów), składających się z dwóch płatów i uzbrojonych w pęczki mocnych szczecinek (stąd nazwa: wieloszczety). Parapodia stanowią zaczątki odnóży; u wieloszczctów służą do pływania, pełzania po dnie i wędrówek w wykopywanych w piasku chodnikach. U niektórych gatunków na parapodiach występują skrzela, pełniące funkcje oddechowe. Ponieważ większość wieloszczctów to drapieżniki, posiadają one dobrze rozwinięte przednie | segmenty, tworzące tzw. płat mózgowy, zaopatrzony w narządy zmysłów: oczy, anteny (narządy zmysłu chemicznego) i macki (zmysł dotyku). Drapieżnikiem, czasem zaś padlinożercą jest żyjąca w Bałtyku, dorastająca do 20 cm długości nereida (rodzaj Nereis - ryc. 7-103). Jej parapodia - poza pływaniem i pełzaniem po dnie - biorą udział w wymianie gazowej, ponieważ nereidy - jako drapieżniki - są ruchliwe i wymagają stosunkowo dużej ilości tlenu. Gatunki z rodzaju nalepian (Arenicola) żyją w tunelach, które ryją w mule i piasku na dnie morza. Sa onegeotrofami (gr. :gea - ziemia.trophein■ odżywiać się), podobnie jak dżdżownice, a więc pochłaniają duże ilości piasku wraz z mułem, z którego trawią i wchłaniają substancje organiczne, natomiast niestrawione resztki wydalają z kalem. Pełnią ogromnie ważną rolę w biocenozie, ponieważ przyspieszają obieg materii w ekosystemach morskich.

Są też - podobnie jak dżdżownice - ulubioną przynętą wędkarzy. W bardziej słonych morzach występują wieloszczety osiadłe, których ciała chronione są zmineralizowanymi rurkami, przymocowanymi na stałe do dna. Zwierzęta te żywią się drobnoustrojami i cząsteczkami detrytusu. które napędzają wraz ze strumieniem wody do otworów gębowych dzięki ruchom długich, ułożonych promieniście czułków. Wieloszczety są rozdzielnopłciowc (znamy osobniki męskie i żeńskie),zaś zarówno komórki jajowe, jak i plemniki wydalane są do wody morskiej, gdzie następuje zapłodnienie-Oczywiście, aby zwiększyć szanse powstania zygot, niemal wszystkie samce i samice danego gatunku muszą wydalać gamety w tym samym czasie. Dlatego też procesy wydalania gamet są zsynchronizowane z określonymi zmianami w środowisku, np. ze zmianami długości dnia (cykle sezonowe, np. letnie albo zimowe), z przypływami i odpływami (cykle księżycowe), ze światłem lid) ciemnością (cykle dobowe). Wieloszczet oalolo zielony (Eunice yiridis), żyjący na dnie mona w szczelinach raf koralowych w okolicach wysp Samoa i Fidżi, ma cykl rozrodczy ograniczony do kilku godzin po zapadnięciu zmroku w wigilię ostatniej kwadry księżyca (niski przypływ) w listopadzie. Tylne części tych zwierząt, wypełnione gametami, odrywają się wówczas od reszty ciała i wypływają na powierzchnię, gdzie rozpadająsię, uwalniając jaja lub plemniki, Te fragmenty ciała palolo. surowe bądź pieczone w liściach, są ulubionym przysmakiem tubylców, którzy zjeżdżają się na ucztę niei*? z głębi lądu, a obfite połowy są hucznie świętowane. Z zapłodnionych jaj wieloszczetów wyks/takaH się larwy -trochofory. bardzo podobne do trochofor mięczaków.

Skąposzczety (Oligochaeta) nie posiadają para podiów, natomiast powłoki każdego sc»m«£

zaopatrzone są wWowik    .

vanegaiu.x. mrccznik - Tuhifex tubifex, itp.) i lądowe, jak n_P. dżdź₁mnklLZ»yx«im. U

\/

im*⁰

>sbMii(Kkx

ńba-aaa

^aęśnieo szczeci)

RS*-

krótkie szczecinki. Należą tu gatunki wodne (np. rtftlźltwnicżka -