DSCN6491 (Kopiowanie)

gatunki występują na Ściśle ograniczonych stanowiskach, są zatem endemifami. U świdr/yków skorupa podparta jest wieczkiem, co umożliwia tym śliniaczkom utrzymanie się z ciężkim ‘bagażem* np. na pionowej ścianie skały.

W odróżnieniu od powolnych ślimaków roślinożernych, ich drapieżni kuzyni są zwykle bardzo ruchliwi. Dotyczy to np. nrzeżrotki szklistej (Pitrinapellucida), zielonkawego ślimaka, który nie może zmieścić się w malutkim, szerokości zaledwie 0,5 cm domku. Przeżrotki polują na dżdżownic* stonogi, larwy owadów, inne ślimaki, a także na mniejsze osobniki swego własnego gatunku. Kanibalami mogą być także drapieżne, nieduże ślimaki z rodziny szklarkowatych (Zonilidae); w Polsce najpospolitsze są dwa gatunki: szklarka gładka (Oxychilus glaber) i szklarka mniejsza (Aegopinella minor).

Do plucodysznych należą również ślimaki wodne, np. błotniarka stawowa (Lymnaea stagnalis) i błotniarka moczarowa (L. truncatula). Tę ostatnią (ryc. 7-133) już poznaliśmy, jako że jest żywicielem pośrednim motylicy wątrobowej. Osiąga ona maksymalną długość 8 mm, podczas gdy błotniarka stawowa (ryc. 7-133) należy do naszych największych ślimaków słodkowodnych (długość muszli może wynieść 7 cm). Musi ona co jakiś czas zaczerpnąć powietrza i dlatego też żyje przeważnie w płytkich wodach; czasem można zaobserwować błotniarkę posuwającą się od spodu po błonce powierzchniowej wody; jest to możliwe dzięki wytwarzanemu śluzowi na spodniej stronie nogi, który to śluz łączy się z cząsteczkami wody utrzymywanymi przez siły napięcia powierzchniowego. O ile muszla błotniarki jest wydłużona i heliksowato, prawoskrętnie skręcona, o tyle skorupa zatoczka rogowego (Planorbarius corneus) zwinięta jest płasko. Jego domek ma średnicę do 3 cm (ryc. 7-133). Błotniarki i zatoczki są głównie roślinożerne, nic gardzą jednak

pokarmem mięsnym. Płucodyszne ślimaki wodne określa się mianem nasadoocznyćh. ponieważ ich oczy położone są u nasady czułków, a nie na ich szczycie, jak np. u winniczka; czułki te zresztą nie są wciągalne. Przystosowanie się niektórych gatunków płucodysznych ślimaków do życia w wodzie iest wtórne (ich przodkowie żyli na lądzie).

Natomiast zdecydowanie wodną grupą ślimaków saprzodoskrzelne. które posiadająjedno skrzele położone przed sercem; prowadząca utlenowaną krew żyła skrzelowa nie jest zatem długa i uchodzi prosto do przedsionka serca. Niektóre przodoskrzełne w ogóle nie mają skrzel (czerpią wówczas tlen z wody całą powierzchnią ciała), inne zaś posiadają nieduże jamy płucne (które pobierają jednak tlen z wody), otoczone skrzelami pomocniczymi. W wodach słodkich w Polsce żyją dwa gatunki żyworódek: żyworódka jeziorna (Vivipanis contectus) i żyworódka rzeczna (K viviparus). Jak sama nazwa wskazuje, te duże ślimaki są żyworodne: w ich worze jajowym przez cały sezon dojrzewają kolejno komórki jajowe, tak iż występują jednocześnie zarodki (do 80 rocznie) w różnych stadiach rozwojowych. Żyworódki odżywiają się mułem i zawartymi w nim organizmami.

Wielkim bogactwem kształtów muszli i ich kolorów charakteryzują się przodoskrzełne gatunki morskie. Niektóre gatunki porcelanek(Cypraea), np. C. moneta, odegrały ważną rolę kulturotwórczą, ponieważ ich kolorowe muszle były... monetą obiegową w Chinach, Indiach i Afiyce (a do dziś pełnią tę funkcję - obok dolarów - na niektórych wyspach na Oceanie Indyjskim). W starożytności najcenniejszy barwnik do tkanin - słynna purpura - wydobywana była ze ślimaków rozkoleńw (rodzaj Murex) i purpurowców (rodzaj Purpura). Barwnik ten jest produkowany przez ślimaki w przedniej części gruczołu ślinowego, lecz bezpośrednio po wydobyciu ma kolor biały. Dopiero pod wpływem promieni słonecznych nabiera barw: najpierw jest jasnożółty, potem żółtozielony, następnie zielony i wreszcie przechodzi w fiolet, którym - z różnymi dodatkami - barwiono cenniejsze od złota tkaniny.

Potężne drapieżne ślimaki morskie mają długie, wysuwane ryjki, które służą im do ataków ani# ofiar. Trytony (rodzaj Tritonium) wytwarzają ślinę, zawierającą kwas, który paraliżuje slr/\U> i rozgwiazdy oraz rozpuszcza wapienne skorupki. Ząbki tarki u gatunków drapieżnych są sztyletów**