DSCN6603 (Kopiowanie)

53

8. Człowiek

zakończenie turonu

<mma

Ryc. 8 -37. Synapsa nerwowo-mięśnowa

Dochodząc do włókna zakończenia aksonu tworzą tzw. płytki motoryczne czyli synapsy nerwowo-mięśniowe(ryc 8-37). Część presynaptyczna ma kształt kolbki i utworzona jest z zakończenia aksonu. Znajdują się tu pęcherzyki z neuromediatorem -acetylocholiną oraz liczne mitochondria i wieniec neurofibryli.

Część postsynaptyczna utworzona jest przez błonę włókna mięśniowego- sarkolemmę. Wpuklenia błony w głąb cytoplazmy zwiększająjej powierzchnię i zarazem wytwarzają kanaliki, biegnące do kanalików T triady saikoplazmatycznej. Pomiędzy błoną aksonu a sarkolemmą znajduje się szpara synaptyczna. Kiedy bodziec nerwowy dociera do kolbki synaptycznej, powoduje uwolnienie acetylocholiny do szpary synaptycznej. Mediator ten wiąże się z receptorami cholinergicznymi w błonie postsynaptycznej i powoduje otwarcie kanałów dla jonów wapnia; to pobudzenie szerzy się wzdłuż kanalików T, powodując napływ jonów wapnia do cytoplazmy i skurcz. Jednocześnie acetylocholina ulega rozkładowi do reszty kwasu octowego i choliny- dzieje się tak dzięki enzymowi acetylocholinesterazie, obecnemu w szparze synaptycznej.

Szereg substancji chemicznych może działać na płytkę nerwowo-ruchową. I tak np. wspomniana już kurara wiąże się z receptorem cholinergicznym, uniemożliwiając przyłączenie acetylocholiny: receptory zostają zablokowane. Toksyna jadu kiełbasianego (wytwarzana przez laseczki Clostridium botulinum) wiąże się dla odmiany ze specyficznymi receptorami w błonie presynaptycznej, także blokując przekazywanie bodźców. W obu przypadkach efekt jest taki, jak po uszkodzeniu nerwu: nie dochodzą impulsy do mięśnia i następuje jego zwiotczenie. Mięsień taki jeszcze przez pewien okres czasu może być pobudzany przez sztuczne impulsy, np. elektryczne, z czasem jednak i ta zdolność zanika.

Natomiast związki fosforoorganiczne, stosowane jako pestycydy lub jako gazy bojowe (np. tabun, soman, sarin) unieczynniają enzym acetylocholincsterazę; w tym przypadku acetylocholina nie jest rozkładana i następuje trwale otwarcie kanałów wapniowych, a w jego następstwie trwały skurcz tężcowy mięśni szkieletowych. Śmierć następuje w wyniku uduszenia, wywołanego skurczem mięśni oddechowych.

W warunkach prawidłowych nie możemy doprowadzić do maksymalnego skurczu mięśnia, ponieważ stan jego napięcia kontrolowany jest przez układ nerwowy. W niektórych chorobach — np. w przypadkach tężca - toksyna wydzielana przez laseczki tężca (Clostridium tetani) poprzez układ nerwowy pobudza włókna mięśniowe do maksymalnego skurczu, co może spowodować zrywanie ścięgien, a nawet łamanie kości; przy braku szybkiego leczenia śmierć w tej chorobie również następuje w wyniku uduszenia (skurcz mięśni odddechowych).

Nauka o mięśniach to miologia.

8.6. Układ powłokowy

Układ powłokowy to wspólna powłoka ciała, przechodząca w miejscu naturalnych otworów (np. jamy ustnej, otworów nosowych) w błony śluzowe, wyścielające naturalne przewody (np. przewód pokarmowy).

Wspólną powlokę ciała (integumetum comrnme) tworzą skóra i jej wytwory (włosy, paznokcie, gruczoły).

Skóra (łac.: culis) okrywa ciało człowieka, oddzielając je od środowiska zewnętrznego. Jest to narząd o skomplikowanej budowie i czynnościach, z klinicznego punktu widzenia bardzo ważny. Po pierwsze - niezbędny dla życia (uraz - np. oparzenie - ponad 30% powierzchni skóry nieuchronnie prowadzi do śmierci); po drugie - wiele procesów chorobowych prowadzi do wystąpienia zmian na łkórzc, które to zmiany mogą być łatwo zauważone przez lekarza. Po trzecie istnieją choroby •pecyfic/nc dla skóry; zajmuje się nimi dział medycyny, zwany dermatologią.