DSCN7856

2. Systematyka i pochodzenie

Bobiy są ssakami Mammalia, w ramach rzędu gryzoni Rodentia I tworzą rodzinę bobrowa tych Castoridae z dwoma gatunkami: bobrem europejsidniB (nazywanym też rzecznym) Castor fiber Linnaeus, 1758, zamieszkującym Europę i Azję oraz bobrom kanadyjskim (nazywanym też amerykańskim) Castor canadensis, Kuhl 1820, zamieszkującym Amerykę Północną oraz niektóre tereny Rosji i Skandynawii. Jedynie dokładniejsze badania morfologiczne (budowa czaszki), kariologiczne lub genetyczne pozwalają na odróżnienie obydwu gatunków. Główne cechy odróżniające umieszczone zostały w tabeli 1.

Tab. 1. Porównanie cech bobra europejskiego i	kanadyjskiego.
Bóbr europejski	Bóbr kanadyjski
Kości nosowe o brzegach raczej równoległych, sięgają ku tyłowi daleko poza tylny koniec kości międzyszezękowej. Szerokość międzyoczoóołowa ponad 25 mm	Kości nosowe o brzegach łukowato wygiętych, kończą się poza tylnym skrajem kości między szczękowej. Szerokość między oczodołowa poniżej 25 mm
Brzegi ogona mniej więcej równoległe, jego koniec zaokrąglony	Ogon widziany z góry ma kształt owalny, jego koniec zaostrzony
Liczba chromosomów: 2n = 48	Liczba chromosomów: 2n = 40

Oczywiście obydwa gatunki nie mogą się krzyżować i dawać potomstwa.

Niektórzy badacze (Piechocki, 1989) wyróżniają kilka podgatunków bobra europejskiego:

1.    Castorfiberfiber Linns, 1758 - bóbr północnoeuropejski z Norwegii i Szwecji

2.    Castor fiber albicus Matschie, 1907 - bóbr środkowoeuropejski z basenu rzeki Elby (tzw. Elbebiber)

3.    Castor fiber galiae - bóbr z dorzecza Rodanu

4.    Castor fiber vistulanus Matschie, 1907 - bóbr z dorzecza Wisły i północnej Ukrainy

5.    Castorfiberpohlei Serebrennikov, 1929 i Castor fiber birulai Serebrennikov,1929 z północnego Uralu, Turcji i Mongolii, inni (Veron, 1992a) dodają jeszcze Castor fiber bielorussieus, Lavrov, 1983 - bóbr z Białorusi do Uralu i wykluczają z listy Castor fiber galiae.

U bobra kanadyjskiego wyróżniane są nawet 24 podgatunki (Hall i Kelson, 1959)-Jednak w sytuacji, gdy samo pojęcie podgatunku jest trudne do zdefiniowania, wy# się, źe ich mnożenie pozbawione jest sensu. Być może chodzi tutaj o geografie^

_ Systematyka i pochodzenie

subpopulacje zaadaptowane do specyficznych, Idealnych warunków. Pisząc o różnicach między bobrem kanadyjskim i europejskim warto przytoczyć wyniki badań naukowców rosyjskich i skandynawskich, którzy obserwują zwiększoną płodność bobra kanadyjskiego i wypieranie bobra europejskiego z zajmowanego areału na tych termach, gdzie występują razem. Podaje się również większą aktywność budowlaną bobrów kanadyjskich.

Wyróżnia się kilkanaście gatunków bobrów kopalnych. Najstarszym z nich jest oligoceński Agnotocastor z terenu Ameryki Północnej, wiek wykopalisk ocenia się na 30 min lat (Djoshkin i Safonov, 1972). Niektóre formy kopalne były znacznie mniejsze niż współczesne bobiy, inne osiągały wielkość niedźwiedzia. Rodzaj Castor powstał w pliocenie i właściwie w formie niezmienionej dotrwał do naszych czasów. Szczątki Castor fiber znajdowano na terenie całej Polski, w jej współczesnych granicach. O powszechnym występowaniu bobrów świadczą też nazwy miejscowości (około 80 w całej Polsce), cieków, etc. (ryc. 1).

Ryc. 1. Rozmieszczenie nazw geograficznych pochodzących od bobra w Polsce, oraz stanowisk archeologicznych zawierających szczątki bobra.

9