DSCN7877

Wpływ bobrów na środowisko

Fot. 16. Tamy kolejno ustawione na cieku.

meandry, od nurtu, się płycizny z bujną ścią i bogatym |» zwierząt.    "S

W^dawaćbysi^ że bobry w skali regio,,? mają niewielki warunki hydrologj<J^la Jednak wyniki ba/ prowadzonych w m i Kanadzie dowodzą, bobry modyfikują _na/ 40% całkowitej dlug^ cieków w niektórych stanach, a w czasie lata ich rozlewiska mogą mag_a. zynować nawet 30% ^ w całych zlewniach (Nainą 1986, Naiman, 1988), Oczywiście taki efekt może występować tylko w oko-licy “wysyconęj” bobrami.

Również w Polsce podejmowane są próby użycia bobrów do popraw stanu środowiska. Należy tutaj przytoczyć program prowadzony w Rezerwacie Biosfery “Karpaty Wschodnie” w Bieszczadach, gdzie w latach 1993-2000 wypuszczono około 150 zwierząt. Dzięki zapewnieniu opieki bezpośrednio po wypuszczeniu i troskliwemu wyborowi miejsc wypuszczeń, bobry utrzymały się w trudnym, górskim terenie. Już po kilku latach po pierwszych wypuszczeniach działalność bobrów zahamowała procesy degradacji cieków płynach przez odnawiane zręby, wpłynęła na zwiększenie bioróżnorodności, atrakcyjności turystycznej i edukacyjnej terenów.

Innym przykładem dobrze zaplanowanej akcji jest reintrodukcja bóbr *

w dorzeczu Soły, rozpoczęta na wiosnę 1999 roku. Stanowi ona jedno ze strategie

znych

zadań kampanii “Chrońmy dziką Sołę”, prowadzonej przez Towarzystwo na

RzeczZiewi

z Oświęcimia. Zasadniczym celem samej kampanii jest m.in. promocja alternatyw

mych

metod ochrony przed powodziami oraz prace nad zwiększaniem powierzc.

_;hni naturalnej

retencji w dorzeczu Soły - w efekcie prowadzące do ograniczenia skutków pOJ w przyszłości. W ramach tej reintrodukcji spełniono wszelkie zalecenia

ivoda

iucN •

_ Tworzenie terenów podmokłych

począwszy od wyboru najbardziej odpowiednich miejsc do wypuszczenia zwierząt, poprzez dobór bobrów do odłowów, który zapewnia trwałość powstającej populacji, oraz profesjonalny transport, a skończywszy na szerokiej informacji w mediach. Wypuszczono 10 rodzin bobrów, a na następne lata przewiduje się kontynuowanie akcji. Przewidywanym efektem reintrodukcji będzie:

•    Utworzenie lokalnej, stabilnej populacji bobrów odpornej na zdarzenia losowe.

•    W latach 1999-2000 zwiększenie retencji w niektórych dolinach o co najmniej 5%.

•    Zmniejszenie erozji i zagrożenia powodziowego oraz odtwarzanie naturalnych zbiorowisk roślinnych w miejscach zajmowanych przez bobry.

W stanowiskach bobrów planuje się również tworzenie ścieżek dydaktycznych, użytków ekologicznych, etc., których głównym zadaniem będzie edukacja młodzieży w zakresie renaturalizacji cieków, gospodarki wodnej, itp. Siedliska bobrów będą mieć znaczenie rekreacyjne i sportowe (wędkarstwo).

8.2. Aktywność mikrobiologiczna w rozlewiskach bobrowych

Każdy, nawet niewielki staw bobrowy, może gromadzić tysiące metrów sześciennych osadów. Dzieje się tak dlatego, że prąd ulega zwolnieniu ułatwiając opadanie cząstek, woda przelewa się przez koronę szczelnej tamy, zaś roślinność porastająca dno i brzegi działa jak filtr zatrzymując zawiesiny. W miarę upływu czasu, na dnie zbiornika formuje się strefa beztlenowa z odpowiednim składem gatunkowym mikroorganizmów, które mineralizują cząstki organiczne. Inne organizmy „pracują” w toni wodnej i na powierzchni osadów. Oprócz zawiesin niesionych przez ciek do stawu dostają się również kawałki pni i gałęzi niewykorzystane przez bobry oraz liście drzew wpadające do stawu. W stawach bobrowych stwierdza się kilku- do kilkunastokrotne podwyższenie aktywności metabolicznej mikroorganizmów wody i osadów w porównaniu do cieku wpływającego i wypływającego (Czech i inni, 2000).

Woda gromadzona w stawie stopniowo wnika w otaczający grunt, lokalnie podwyższając poziom wody gruntowej. Zmienia to chemizm i uwodnienie gleb, jak również skład gatunkowy fauny glebowej. Trzeba jeszcze uwzględnić fakt, że każdy dorosły bóbr może wydalić rocznie nawet 700 kg odchodów, które trafiają do wody. Tak więc rozlewisko bobrowe staje się jednocześnie laboratorium i oczyszczalnią wody, którego znaczna część ukryta jest przed naszymi oczami. Skład chemiczny wody w stawie zmienia się (Czech, 2000), zwiększa się zawartość azotu, natomiast w beztlenowych osadach magazynowane są związki azotu, fosforu i węgla. Dzięki działalności mikroorganizmów wyłapywane są metale ciężkie, a wpływające do stawu wody, zanieczyszczone kwasami i zasadami, ulegają zobojętnieniu. Pływające i wykopujące muł bobry, powodują mieszanie się wody i przyspieszają procesy chemiczne. Woda opuszczająca staw jest zatem czystsza i bardziej klarowna.

Zmiana składu chemicznego wody i osadów wywiera znaczący wpływ na organizmy roślinne i zwierzęce zajmujące siedlisko bobrowe.

51