DSCN7951

100

dla nich środowiska w całym kraju, zabiegi urządzania środowiska, odłowy bobrów zapobiegające ich emigracji z kraju i dające materiał do reintrodukcji.

W Austrii reintrodukowane bobry znajdują się pod całkowitą ochroną. P]_an ochrony przewiduje ustabilizowanie tych małych populacji i ewentualne dalsze reintrodukcje (Lavsund, 1983).

We Francji rodzimy bóbr, opisywany jako Castorfiber galliae, zachował się w dorzeczu Rodanu. Populacja ta wykazała wzrost w ostatnim stuleciu i została reintrodukowana poza dorzecze Rodanu. Bóbr jest chroniony we Francji od 1968 r., lecz ochrona nie jest respektowana i jest sprawą organizacji społecznych (Lavsund, 1983).

W Norwegii bóbr jest chroniony od 1845 r., dzięki czemu przetrwał na południu kraju. W latach dwudziestych ponownie zaczęto na niego polować. W 1972 r. wprowadzono nowe zasady pozyskiwania bobrów w tym kraju. Pozyskanie wymaga licencji, dozwolone jest tylko w okręgach, w których populacja jest wystarczająco liczna. Na terenach dotkliwych szkód od bobrów wydaje się specjalne licencje. Żeremia bobrowe są chronione, natomiast tamy bobrowe mogą być rozbierane tylko wówczas, gdy wywołują szkody.

Bobry w Norwegii są uznawane za zasoby przyrody, których użytkowanie jest możliwe w miejscach ich obfitości. W terenach o nikłej populacji bobrów są one chronione i oczekuje się wzrostu ich liczebności. Pozyskanie jest raczej niewielkie w porównaniu z liczebnością, co powoduje, że bóbr jest w Norwegii w ekspansji liczebnościowej i terytorialnej (Lavsund, 1983).

Po wytępieniu bobrów w Finlandii ok. 1860 r., w latach trzydziestych obecnego stulecia introdukowano z Norwegii bobry europejskie (Castorfiber) oraz z USA bobry kanadyjskie (Castor canadensis) (Lavsund, 1983). W pierwszych latach po reintrodukcji bóbr był chroniony, a pozyskanie wprowadzono w latach sześćdziesiątych. Obecnie poluje się na bobry na podstawie specjalnych zezwoleń wydawanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa. Są one wystawiane na wniosek miejscowych organizacji myśliwskich. Licencja podaje kto, gdzie i ile bobrów może pozyskać. Mała populacja bobra europejskiego w zachodniej Finlandii znajduje się pod ochroną. Poważnym problemem jest występowanie dwóch gatunków bobra w tym kraju. Żeremia bobrowe są chronione prawem, a na rozbieranie tam bobrowych trzeba uzyskać zezwolenie władz.

W Szwecji bobry wytępiono w latach siedemdziesiątych XIX wieku, a reintrodukcje rozpoczęto już w latach dwudziestych obecnego stulecia, wykorzystując w tym celu zwierzęta odłowione w Norwegii. Pozyskanie wznowiono w latach siedemdziesiątych. Liczba bobrów pozyskiwanych w systemie licencji była mała w zestawieniu z wielkością pogłowia. Licencje wydaje się tylko w terenach o dużym zagęszczeniu bobrów. W 1977 r. wprowadzono sezon polowań na jednym z takich terenów, w 1980 i 1981 r. system ten rozszerzono na inne tereny. Oznacza to, że w 1981 r. system otwartych sezonów polowań obowiązywał we

Gospodarowania populacją bobrćw* 101

wszystkich terenach o licznym pogłowiu bobrów. Na terenach o niskim pogłowiu można polować na bobry na zasadach systemu ograniczonych licencji. Żeremia bobrowe są chronione również w Szwecji. Tamy bobrowe można niszczyć po uzyskaniu zezwolenia od władz okręgowych.

Obecną politykę wobec szwedzkiej populacji bobrów opiera się na następujących zasadach. Na terenach o licznej populacji bobrów są one traktowane jako zasoby przyrody, tzn. są obiektem polowań na futra, mięso i w celach rekreacyjnych. Tam, gdzie to konieczne, bobry są usuwane jako uciążliwe. Na terenach o mało licznej populacji pozwala się na jej wzrost liczbowy i terytorialny. Oczekuje się, że w przyszłości bobry będą występować w korzystnych dla siebie środowiskach w całym kraju (Lavsund, 1983).

W Północnej Ameryce w większości stanów i prowincji prawo zapewnia ochronę prywatnym właścicielom przed szkodami i uciążliwością dzikich zwierząt, a więc i bobrów. W przypadkach konfliktu sędziowie z reguły orzekają na korzyść ochrony prywatnej własności (Hill, 1982). Natomiast na gruntach publicznych szkody od bobrów są tolerowane.

Bóbr w niewoli

Możliwości pozyskiwania castoreum do produkcji perfum były bodźcem podejmowania prób fermowej hodowli bobrów. Najwięcej wysiłku w opracowanie technologii włożono w hodowlę bobra kanadyjskiego w USA i Kanadzie. Pionierem na polu wielkofermowej hodowli bobrów był Weaver, który w latach sześćdziesiątych założył „Weavers Beaver”. W latach siedemdziesiątych na świecie hodowano ok. 18 000 bobrów w 60. fermach.

Pierwszą hodowlę fermową bobra europejskiego podjęto w 1932 r. w rezerwacie przyrody koło Woroneża (b. ZSRR). Działa ona do chwili obecnej stale ulepszając metody hodowli. Hodowla bobra europejskiego w niewoli jest trudniejsza od hodowli bobra kanadyjskiego. Osiąga też gorsze wyniki.

W Polsce fermową hodowlę bobrów rozpoczęto w 1958 r. w stacji badawczej Polskiej Akademii Nauk w Popielnie na Mazurach (Żurowski, 1989), Celem tej fermy było opracowanie skutecznych metod hodowli bobra oraz utrzymywanie stada podstawowego, z którego można byłoby czerpać zw ierzęta do reintrodukcji. Pierwsze bobry na fermie pochodziły z wspomnianej wyżej hodowli wo-roneskiej (4 pary). W 1961 r. z likwidowanego rezerwatu w Oliwie k. Gdańska przewieziono do Popielna 9 bobrów. Pochodziły one zresztą od 5 bobrów, które w 1949 r. zostały też z Woroneża przywiezione do Polski i osiedlone w tym

rezerwacie.

^{By z}'|ⁱⁿⁱ^^szyć. ^zag^rożenie skutkami chowu wsobnego, w 1977 r włączono też do hodowli popielmanskiej bobry odłowione nad Niemnem.