DSC53

U rodzaj dobra, możliwość jego składowania i magazynowania - im wjęjąj t ta możliwość, tym większa elastyczność podaży; tak jak długo istnieją zaj dobra, tak długo podaż jest elastyczna;

-    dostęp do czynników produkcji niezbędnych do produkcji danego dobraĄ łatwiejszy dostęp do nich, tym większa elastyczność podaży;

-    rodzaj technologii produkcji - im bardziej jest on skomplikowana, tym naaę sza elastyczność podaży:

-    istnienie rezerw mocy wytwórczych - im większe są wspomniane rezoJ tym każdy wzrost cen powoduje ich większe wykorzystanie.

Stóplćnreakcjl ceny na znuany podaży określa się za pomocą wskażmETe^ pansybilności cen, będącego relacją procentowej zmiany ceny do procent* zmiany podaży. Jest to więc odwrotna sytuacja niż cenowa elastyczność pofe | Współczynnik ekspansybilności obliczamy za pomocą wzoru;

-    współczynnik ekspansybilności cen,

-pizyrost podaży,

-    pizyrost ceny,

-    wysokość ceny,

___    - wielkość podaży.

Współczynnik ekspansybilności cen jest więc stosunkiem procentowej znJ ceny dobra do procentowej zmiany podaży na to dobro. Wskazuje on, o ile prod zmieni się cena, jeżeli podaż na dane dobro wzrośnie o 1%.

gdzie:

0 < Edp< 1. Graficzne odzwierciedlenie praw Engla nosi nazwę krzywych Engkj

49

cłasiycoiuiit    r

_F _ AP.

i® p' q_s

Er\si A Qs AP P Qs

3.5. Prawa Engla

Ernest Engel (1821-1896), badający budżety saksońskich rodzin robotnic* jako pierwszy wskazał zależności wydatków na poszczególne dobra od wysoka dochodów uzyskiwanych przez te gospodarstwa. Prawa Engla należą do najM potwierdzonych zależności statystycznych znanych w ekonomii. Sforraułonj przez niego prawo stwierdza, że w średnio zamożnych gospodarstwach domwjj (społeczeństwach) wraz ze wzrostem dochodów udział wydatków na żywność 9 leje (rysunek 3.4). Oznacza to więc, że z przyrostu dochodu na żywność wydsjel mniej niż na zakup innych dóbr i usług oraz na oszczędności, zatem wydatki i żywność rosną wolniej niż pozostałe wydatki i oszczędności łącznie. WspótajJ nik dochodowej elastyczności popytu na żywność mieści się w przedaj

Prawo Engla nie odnosi się do gospodarstw domowych (społeczeństw)^ nych i bogatych. W tych pierwszych wzrostowi dochodów towarzyszy udziału wydatków na żywność - przyrost dochodów jest wydatkowany wszystkim na zwiększenie stopnia zaspokojenia potrzeb żywnościowych. ^

3.5. Prawa Engla

wydatki te rosną szybciej niż pozostałe. W gospodarstwach domowych (społeczeństwach) bogatych wydatki na żywność, wobec wysokiego stopnia zaspokojenia tych potrzeb, nie ulegają zmianie, a cały przyrost dochodu jest wydatkowany na inne dobra i usługi lub przeznaczany na oszczędności - udział wydatków na żywność w dochodach maleje.

Engel stwierdził też, te inaczej niż wydatki na żywność kształtują się wydatki na odzież i mieszkanie. Udział tych wydatków na ogół nie zmienia się wraz ze zmianą dochodu, czyli względny przyrost popytu i względny przyrost dochodu są równe. Współczynnik dochodowej elastyczności popytu jest więc zbliżony do jedności (rysunek 3.5).

0 < E_Dp ^ 1

Enp= I

E„> 1

Rysunek 3.4. Wydatki na żywność a dochód w gospodarstwach średnio zamoź-

Rysunek 3.5. Wydatki na odzież i mieszkanie a dochód w gospodarstwach średnio zamożnych

Rysunek 3.6. Wydatki na dobra luksusowe a dochód w gospodarstwach średnio zamożnych

Wydatki na samochody, meble, podróże, ochronę zdrowia, wypoczynek, biżuterię wzrastają natomiast w tempie szybszym niż tempo wzrostu dochodu. Oznacza to, że względna zmiana popytu na te dobra jest większa niż względna zmiana dochodu, czyli współczynnik dochodowej elastyczności popytu na nie jest większy od jedności (rysunek 3.6).

Z faktu, że udział wydatków na poszczególne grupy dóbr zmienia się wraz ze wzrostem dochodu, wynika bardzo istotne spostrzeżenie: zmiana dochodu powoduje nie tylko zmianę poziomu, ale także struktury wydatków.

Należy nadmienić, że stosunek wydatków na żywność do całkowitych dochodów konsumentów nazywamy współczynnikiem Engla. Jest to prosta i bardzo wygodna miara poziomu ubóstwa. Im większa jest wartość tego współczynnika dla osoby, rodziny albo kraju, tym podmiot ten jest uboższy. I na odwrót, mała wartość współczynnika Engla oznacza wyższy standard życia. Na potrzeby polityki społecznej przyjmuje się, że współczynnik Engla powyżej 1/3 oznacza ubóstwo.

Jak wspomniano wcześniej, prawa Engla należą do najlepiej udokumentowanych zależności statystycznych w historii ekonomii. Nie oznacza to jednak, że nie można ich kwestionować. Zdaniem niektórych badaczy w szybko bogacących się społeczeństwach ludzie bogaci mogą wydawać na jedzenie proporcjonalnie więcej