DSC27

*70 10. Oligopol

Dostawca dominujący na rynku ma koszty marginalne KM, popyt na jego produkty obrazuje krzywa D*D*,a związany z nim przychód marginalny krzywa P\r. Wielkość sprzedaży maksymalizująca zysk dostawcy dominującego wynosi Qk+, ponieważ przy niej zrównują się przychód marginalny PM* i koszt marginalny (przy czym koszt marginalny jest rosnący przy tej wielkości sprzedaży) Dostawca dominujący ustala więc cenę sprzedaży na poziomie /V> aby popyt wyniósł Qp i sprzedaż zapewniła mu maksymalny zysk.

Pozostali oligopol iści będą go naśladować i sprzedawać po cenie Pe*. Przy cenie Pp» popyt tynkowy DD wynosi Q\. Dostawca dominujący sprzedaje ilość Qp, a reszta popytu - w wysokości Q\ — Qe> - przypada pozostałym oligopolistom.

Przywództwo cenowe przedsiębiorstwa o najniższych kosztach jest tym silniejsze, im podobnięjszc są produkty dostawców. Jest zupełne w gałęziach pize-' mysłu o wysokich korzyściach skali i jednocześnie jednakowych produktach. Dostawcy nic mogą wygrać wojny cenowej z konkurentem mającym zdecydowane najniższe koszty i taki sam produkt, dlatego lepiej jest naśladować jego politykę cenową.

Oligopol zdominowany może ewoluować w dwóch kierunkach. Jeśli lider obroży cenę i wyeliminuje konkurentów, zmonopolizuje iynek. W alternatywnym wariancie konkurencja się obroni i obali przywództwo, obniżając koszty, różnicując produkt lub lepiej go promując. Wysiłki obu stron mogą też spowodować zachowanie status quo. Skala konfliktu zależy w dużej mierze od pozio-intbmcr wejścia na rynek. Im niższe bariery, tym mniejszy sens walki o monopolizację rynku.

115. Zmowa celowa

Oligopol lo jedyny rodzaj rynku, na którym może dojść do zmowy wszystkich sprzedawców , ponieważ jest ich niewielu. Zmow a jest jawnym lub tajnym porozumieniem przedsiębiorstw, które ma na celu uniknięcie wzajemnej konku-rencji i maksymalizację łącznego zysku sprzedawców na danym rynku. Zmowy są zwykle whraw i wtedy ich uczestnicy działają potajemnie, narażając się na konsekwencje.

Wiadomo, że maksymalny zysk monopolu jest większy' niż całej gałęzi kon-łyitacji doskonałej (por. rozdział 8). W konkurencji doskonałej przedsiębiorstw jest tak wiele, że nie mogą wspólnie ustalać ceny rynkowej, tylko muszą ją zaakceptować jako wynik popytu i podaży, a później każdy indywidualnie maksymalizuje swój zysk w zależności od swojej krzywej popytu i przychodu marginalnego. Działając w zmowie, oligopoliści postępują jak monopol i tak jak on osiągają maksymalny zysk. Na rysunku 10.3 widać łączne koszty marginalne ołtgopolu. Krzywa tych kosztów przecina się z krzywą przychodu marginalnego przy' produkcji Qg. Takie rozmiary produkcji, sprzedawanej po cenie p£, pozwalają oligopolistom osiągnąć wspólnie maksymalny zysk. Dlatego oligopoliści w zmowie łącznie sprzedają Q_E produktów po tej samej cenie Pe-

17!

Oligopoliści znają swoje koszty marginalne. Na ich podstawie ustalają koszty zmienne całkowite oligopolu, minimalizując je dla każdego rozmiaru produkcji. Koszty marginalne oligopolu wyznacza się, dzieląc przyrost kosztów zmiennych całkowitych oligopolu przez przyrost produkcji Wyznaczone koszty oligopolu ,hiżą do ustalenia produkcji maksymalizującej jego zy sk. Przyjmując, te będąc v zmowie, wszyscy oligopoliści mają miejsce na rynku, można pominąć wpływ ich kosztów stałych na koszty całkowite oligopolu i maksymalizację jego zysku.

foszsek 103. Zmowa cenowa oligopolistów

Koszt zmienny oligopolu wskazuje także, jak należy produkcję Qz i zysk po-isełić między oligopolistów. Gdyby produkcję przydzielono niezgodnie z bonem zmiennym oligopolu, to jego zysk nie byłby maksymalny, a na kolejną jed-•ostkę produkcji pozwolenie otrzymałby oligopolista. który wytwara ją po wższych kosztach marginalnych niż pozostali uczestnicy zmowy.

Przykład 10.1. Aby wyznaczyć koszt zmienny i marginalny oligopolu, rozłaźmy oligopol trzech dostawców ropy: Dl, D2 i D3. Moc produkcyjnakażde-P ^z nich to 3 min baryłek ropy dziennie, przy czym produkcja Arieana może bmć trzy rozmiary Q*: 1, 2 lub 3 min baryłek dziennie. W tabeli 10.9 zgromadzono dane o kosztach marginalnych poszczególnych producentów- AT.Yf. JO#* i£l/₃ [SJ. Należy ustalić koszt zmienny i marginalny oligopolu [$].

Produkcja oligopolu Q [min baryłek dziennie] nie może wynosić mniej niż 1 i nie więcej niż 9. Dlatego należy wyznaczyć minimalne koszty zmienne ko-lcjnych wielkości produkcji oligopolu w przedziale od 1 do 9 min baryłek.