21281 skanuj0085 (27)

1 70 Edukacja wspierająca uczniów w wieku wczesnoszkolnym

siebie na ich podstawie, do myślenia, współdziałania i komunikowania się z innymi. Zawartość programu musi być więc dla dziecka stosowna, angażująca i znacząca. Małe dzieci konstruują swoją wiedzę dzięki doświadczaniu. Szkoła winna więc prowokować, wyzwalać i pobudzać myślenie, i ćwiczyć sprawności wyprzedzając rozwój. Jeśli dzieci nie są w stanie wykonać pewnych ćwiczeń czy operacji myślowych, nie musi to wcale oznaczać, że są do nich niezdolne lecz jeszcze niegotowe do ich podjęcia i że należy zaprzestać prób takich ćwiczeń i operacji. Wprost przeciwnie, można jedynie lekko spowolnić ich tempo, zwiększyć czas na opanowanie nowych treści i umiejętności dostosowując je do rytmu rozwojowego poszczególnych wychowanków, ale w taki sposób, by zawsze dążyć do przodu. Owszem, wracać do znanych im już spraw, ale posiadane przez nie wiedzę i umiejętności wzbogacać o nowe elementy, stosować coraz bardziej skomplikowane metody i środki, stopniowo zwiększać spowolnione wcześniej tempo pracy, zmniejszać natomiast ilość czasu na rozwiązanie problemu. Pamiętajmy, że /okres wczesnoszkolny to czas, w którym kształtują się u dzieci pojęcia i postawy wobec świata, innych osób i siebie samych)/Dlatego tak ważna jest jakość ich doświadczeń i doznań wTcontaktach z otoczeniem, które są przecież niczym innym jak poznawaniem tego ^otoczenia. J

1 Najważniejszym elementem nauczania podstawowych po-jęć^jeśt pomaganie dziecku w stopniowym przechodzeniu od myślenia konkretnego do wyższych stopni myślenia — myślenia symbolicznego, abstrakcyjnego. Dziecko często koncentruje się tylko na jednym aspekcie zjawiska, a to przeszkadza mu w zrozumieniu całości. Przykładem zwrócenia uwagi dziecka na różne aspekty zjawiska prędkości może być eksperyment z dwoma poruszającymi się samochodami.

Dziecko w wieku siedmiu lat, oceniając prędkość poruszania się dwóch samochodów uważa, że szybszy jest ten, który pierwszy dojedzie do celu lub ten, który mija drugi samochód. Aby przezwyciężyć takie błędy, można wykazać za pomocą samochodzi-ków-zabawek, że na podstawie pierwszeństwa na mecie nie da się ocenić prędkości poruszania się przedmiotów, które wystartowały w różnej odległości od linii końcowej; poza tym jeden samochód może wyprzedzić drugi, a mimo to nie dotrzeć jako pierwszy do mety. Jest to proste ćwiczenie skłaniające dziecko do brania pod uwagę jednocześnie kilku aspektów sytuacji i wyciągnięcia prawidłowego wniosku.

j Ważne jest, by w każdym przypadku uczenie się wzbudzało u dziecka pozytywne emocje, fascynację odkrywaniem i poznawaniem nowego. Stan taki zostanie osiągnięty, gdy dziecko w sposób ekspresywny zacznie dzielić się swoimi doznaniami z innymi rówieśnikami lub dorosłymi, gdy odczuje potrzebę zakomunikowania otoczeniu o swoich spostrzeżeniach i przeżyciach, rozmawiania

0    nich, polemizowania na określone tematy używając w dyskusjach rzeczowej argumentacji w kwestiach spornych.! Wyjście z okresu bezkrytycznego przyjmowania za pewnik wszelkich dostarczanych informacji, wychwytywanie fałszu, nieprawdy, sprzeczności i braku logiki w rozumowaniu innych oraz wykrywanie związków przyczynowo-skutkowych, to — zdaniem wielu badaczy — ważne elementy w dojrzewaniu dziecka¹⁴⁹.

Doskonalące się na tym etapie zmysł obserwacji i umiejętność wyciągania wniosków oraz coraz bogatsze środki werbalne

1    pozawerbalne komunikowania się dziecka z otoczeniem muszą być wspierane i właściwie ukierunkowywane przez dorosłych. Podkreśla się tu znaczącą rolę komentarza jako narzędzia umożliwiającego dziecku zrozumienie niektórych prawd, zawiłości i abstrakcyjnych pojęć, jakich nie jest jeszcze w stanie ogarnąć, a tym bardziej o nich dyskutować bez odpowiedniego przygotowania praktycznego i teoretycznego. Prawidłowo skonstruowany i dostosowany do percepcji umysłu na danym etapie dojrzewania, stanowi doskonałą pomoc we wzajemnym komunikowaniu się dzieci i dorosłych, poszerza i wzbogaca tę komunikację ¹³°. Porożu-

¹⁴⁹ G. Wells, Tnlking with children: The compłementary roles of pnrents nnd tenchers (w:)

M. Donaldson, R. Grieve i C. Pratt (red.). Enrly childhood deuelopment nnd educntion. New

York Cuillford 1983, s. 127-150.

"^,r<l M. Blank. Clnssroom discourse: The negłected topie of the topie (w.) M. Clark (red.)

Hel ping conntuniicntion in enrly educntion (s. 13-20). Oducation Review Occasional

Publication, nr 11, 1985.