DSC93

102

RARRARA HAKU R. I-WA GRUSZKWSKA

Prawo Engla mówi, że wraz ze wzrosłem dochodów maleje udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem.

Popyt na dobra luksusowe rośnie natomiast szybciej niż rosną dochody i spada szybciej niż spadają dochody. Przy dochodzie zapewniającym określony zadowalający poziom konsumpcji nabywcy zwiększają zakupy dóbr wyższego rzędu. Im silniej rośnie dochód, tym silniej rosną ich wydatki na te dobra. Dobra luksusowe zaczynają zastępować dobra do tej pory kupowane.

Wyobraźmy sobie społeczeństwo, które nie zna telewizora kolorowego. Nabywcy kupują odbiorniki czarno-białe. Im bardziej rosną ich dochody, tym więcej towarów kupują. Telewizor czarno-biały jest uważany za towar powszechnie znany, podstawowy. I w pewnym momencie pojawiają się w sprzedaży telewizory kolorowe. Są dość drogie i niewielu konsumentów może sobie pozwolić na ich zakup. Telewizor kolorowy jest więc dobrem luksusowym. Wzrost dochodów pozwoli coraz większej liczbie nabywców ten produkt kupić i zastąpić nim powszechnie używany odbiornik. Popyt na telewizory kolo-1 rowe będzie rósł w szybszym tempie niż wzrost dochodów, zaś popyt na ich czarno-białe odpowiedniki zacznie spadać, ponieważ coraz więcej osób będziefl stać na zakup lepszego substytutu.

Może się więc zdarzyć i tak, że popyt na jakieś dobro będzie spadać wraz ze 1 wzrostem dochodu, ponieważ będzie wypierane (zastępowane) przez inne, lepsze.1 Takie dobra, na które popyt spada wraz ze wzrostem dochodu nazywamy dobra-1 mi niższego rzędu (lub podrzędnymi), zaś wszystkie inne to dobra normalne. I

5.8.3. POPYTA CZYNNIKI POZACENOWE

Popyt jest wyrazem decyzji o zakupach podejmowanych indywidualnie! (czasem również zbiorowo) przez konsumenta. Na te decyzje wpływ mają gusty I i upodobania każdego z nas. Trendy mody, reklama wpływają na nasze preferen-1 cje, a w konsekwencji reagujemy zmianą popytu na różne towary. Moda jest przy-1 kładem efektu naśladownictwa. Oznacza on, iż popyt pojedynczego nabywcy zmienia się w takim samym kierunku, jak popyt jakiejś większej grupy osób. Obok tego efektu może występować efekt demonstracji, kiedy konsument chcąc zamanifestować swoją odmienność kupuje towary wbrew modzie. Popyt pojedynczego klienta zmienia się wówczas w przeciwnym kierunku niż popyt większości.

Ciekawym zjawiskiem jest efekt demonstracji cenowej, tzw. efekt Veb-lena¹'. Gdybyśmy sobie wyobrazili grupę ludzi, którzy chcą sobie nawzajem

¹³ Thorstein Vebłen (1857-1929), amerykański ekonomista i socjolog pochodzenia norweskiego, reprezentant amerykańskiego nurtu instytucjonalnego. Poddał krytyce teorie ekonomiczne oparte na założeniu homo oacunomicu*.