DSC20

74

74

f I

UmMl f* jcdyiw Wn ottlM    *» n«WiW|n pmłępw M(P * i>ni

pmnułku »ltik.«iiii|ć M< il/icll leniu. że imMuic «>p«‘iuc<l/» dfU|.cim c/hmlcku juko    na lo. aby

tt ffcwtKMiac t moMM pyliłam. M.v.«tĄC »l"»v.«ju/yjniilk.. c/is.i.ioj jimiuwy uuktułt d/ugiego c/lrv aitUjiki Ibjm tt ma* |wDMQ«iłn) PluNnMjll K nvwii.irtiw mojej kui/cc Enteigner, setna /In rvrj,T m .n,7.,•/ mwnuM. (dnific vt>if.inic. tSf estitnr. Pan*. łHO ttt, J9 I następne),

■^Problem który na/ywam ./hid/f/iicm, że »s/)stkn ikkIhhIm 1 wcwmtfrz’ byt rozwalany przez wielu au-•Ortw pociąwgj od M.iroz>tnoki Między innymi C« proNemalyla «/™.K »i< llthm » swojej leoril idei -ic.nn dem Ta jwoNrautyk a poyamu %* rOaaieł ■ dziele 1* .Au£u*i.hj /V mpm* W dziele cym Aagmiyn dyskutuje ze swoim wiem nu lenraf maków Aaf*U>» ujm Uf inJosiodnić. Ze znak za»»ze odnosi się doją kich* « -..ii'omo'< i 1 ikichs nici lub o/nac/a jakieś pojęcie Znak. wedłu* AogKtyaa. nie w*kazujc be/poired ........ rzeczy* iMotc możliwą do uchwycenia. Za pomocą znaku można przekazać jedynie pewna Informację

komuś. kio dysponuje Już pewna wiedza Jdlijoi ml przekazany Jakił znak. ale nic wiem czego jot co znak, co ren znak oznacza. 10 tak. znal nie może mnie niczego nauczyć. Znak może mmc c/cgoł nauczyć jedynie •owcza*. gdy odwołuje uę do czegoł co już jen m. znane, (rozdz. 33 M 7213). Dalej «• A«c«%ijn dochodzi do wniosku. zc żadna wiedza nie może dotrzeć do człowieka z zewnątrz. Wiedza, prawda mogą jedynie KMać otpwione wcznkmi jeśli len zwróci ik ku twojemu wneirzu polo. aby we własnym wnętrza odnaleźć .wewnętrznego omtm*. gdyi jedynie on może doprowadzić do prawdy-

godnie z tak zarysowana koncepcja lo co najważniejsze może przyjść do człowieka jedynie / wewnątrz. Uwnźam. że z laiku pe^tadó* można wyerągnać pewne praktyczne wnioili na ożytek nauczania. Koncepcje talie maga być dla nauczyciela wy zwaniem I mogą go pobudzić do refleksji nad następującym pytaniem: Co można zrobić, aby lo co pochodzi z zewnątrz, a / laka sytuacją spotykamy sic w trakcie nauczania szkolnego. Łączyło wę z tym co tkwi wewnątrz jednostki?

l'i\v jwojej ostatniej pracy, Emrrnous. Es wis- sur Ir pentmł-łauW (GrusscL Paris 1991 • I iuiuibimI kostni tiara w pokazać że .spotkanie z drugim człowiekiem następuje wówczas, gdy pomimo moich silno-rości do dominacji rud drugim człowiekiem i pomimo tklwwoki które tkwią w każdy m człowieku do pr/yj-mowanii pmtawy ukftofct. do podporządkowania się osobie, która wywiera presję, pozwalam drugiemu człowiekowi na zachowanie niezależności. (...) To co w drugim człowieku wymy ka się mojemu rozumieniu, to co pozostaje tajemnicą, to jest czymś najistotniejszym, najhardziej charakterystycznym dla drugiego człowieka" IM. 22) Koncepcje fikuoTtcznc Usimsj mogą być dobrym zapleczem teoretycznym do analizy procesu nauczana nieodwołalnie naznaczonego hierarcłuc/nosaa Dzięki koncepcjom Ie»luas'a można zbudować teł.v cyę między uczniem a nauczycielem naznaczoną wzajemnym szacunkiem ale bez rozmywania tożsamości, z uznaniem odmiennych kompetencji Aby nawiązanie takiej relacji było możliwe musimy odejść od pewnej przemocy, która w sposób nieunikniony występuje w- święcie materialnym, w twiede rzeczy, a która stanowi również niebezpieczeństwo dla świata międzyludzkiego, W swicoc r/cc/y relacje między przedmiotami opierają się na jednoznacznych naciskach, mają charakter wywierania presji opartej na sile. Zadaniem c/lowicU jest budowanie relacji z innymi ludźmi na odmiennych zasadach. Trzeba się starać wyzbyć własnej meustępU-woso, poprzez którą nasze własne -ja' potwierdza się narzucając się otoczeniu, zamyka się w sobie, stając się oschle i .twarde*. Gdy nasze ja staje się nieustępliwe, wówczas zaczyna się rządzić tymi samymi prawami, które panują w świecic rzeczy. Musimy nauczyć się ograniczać swoje tendencje do ekspansji. Ograniczanie samego siebie mc należy rozumieć jako zanegowanie własnych pragmen ale jako umiejętność zachowania umiaru, który Bk przeszkadza nam być sobą. ale który rów nocześnie tworzy płaszczyznę w obrębie której może rozwijac s*ę dragi człowiek Taka umiejętność samoograniczaiiia >:< tworzy miejsce dła obecności Drugiego człowieka i pozwala na jego docenianie.

Nauczycielowi z pewnością mc jest Ulwo wypracować taką postawę. Zagraża mu dwojakie niebezpieczeństwo Z jednej strony zwolennicy pedagogiki nłcdyrcklywncj zalecają, aby jak najmniej wpływać na drugiego człowieka co może skłaniać do bierności mającej negatywne konsekwencje w nauczaniu, podczas gdy postawa |«staaVa zakłada aktywność. Drugim zagrożeniem jest ostentacyjne eksponowanie własnej dobrej stoli, ostentacyjoc oddanie własnych umiejętności na służbę innym ale bez troski o nawiązanie więzi osobowej. Po-stawa zalecana przez lattaasa stara się połączyć ekspresję moich własnych dążeń z respektowaniem wolno Set i autonomii drugiego człowieka jest to umiejętność zachowania umiaru i .dobrych obyczajów", które mogłyby wypływać ze świadomości własnych kompetencji przy równoczesnym zaakceptowaniu wolności drugiego czł.'*iclu Prawdziwa świadomość własnych kompetencji prowadzi do akceptacji tego. że drugi cżlo-wiek może wę re mną nie zgadzać i stara się. bez rezygnacji t własnego punktu widzenia, stworzyć płaszczy zr-c na której drugi człowiek luogttiy cg/ystowaC. płaszczyznę która nie opiera się na presji unifikacyjnej. Ten umiar zalecany przez Inmas.. prowadzi do przesunięcia punktu cię/kosci z samego nauczyciela na to co dmyr uę między uczniem a nauczycielem.

Rozdział 20. Spojrzenie na nauczanie jako na mediację

Podstawowym zadaniem nauczyciela jest budowanie połączeń pomiędzy uczniem a szeroko pojętą kultura, którą rozumiem jako cały dorobek lud/koso. zasługujący na przekazanie. Przy budowie takiego .pasa transmisyjnego" nauczycie/ musi brać pod uwagę owirnBkowp nią ucznia, wynikające z jego biografii, musi umieć rozpoznać mocne i słabe strony ucznia. Organizując nauczanie konieczne jest włażenie wysiłku, aby maksymalnie zaktywizować ucznia. Chodzi oto. aby uczeń byl zainteresowany i sam chciał uczestniczyć w procesie przyswajania wiedzy. Aby lo osiągnąć uczeń powinien postrzegać wiedzę jako niezbędną dla własnego rozwoju. Podejmując działania zmierzające do przekazywania wiedzy nauczyciel z» wszc pozostaje amatorem, twórcą, nieprofesjonalistą w tym znaczeniu, ze jego działalność wymaga inwencji, nie może być odtwórczym realizowaniem pewnych schematów j/uunu Nauczyciel nigdy nie może o sobie powiedzieć, ze jest specjalistą i działa ze 100 X pewno-śeii|. Twórca amator nieustannie próbuje zrobić cos nowego. Podobne w zawodzie nauczyciela zawarty jest element ryzyka. Nauczyciel w jakimś stopniu zawsze działa po omacku ru terenie. który pozostaje ziemią nieodkrytą. Podstawą, na której może działać nauczyciel, jest relacja z uczniem. Na bazie tej relacji dokonuje s:ę przekaz wiadomości. Zbudowanie tej relacji nie jest proste, gdyż nauczyciela od ucznia dzieli bardzo wiele, na przykład wiek i bagaż doświadczeń. Budowanie relacji następuje poprzez znalezienie punktów zbieżnych, mo/na powiedzieć punktów styku, między jakąś dziedziną wiedzy a zainteresowaniami ucznia. Znalezienie takich punktów styku też nie jest proste. Aby je znałczc potrzebny jest nieustanny wysiłek. wysiłek często niedoceniony, często kwitowany ironicznym uśmiechem pełnym wyższości szczególnie ze strony zwolenników nauczania ex katedra. Postawa autorytarna w nauczaniu jest poważnym zagrożeniem. Zwolennicy takiej postawy świadomie nie chcą podejmować jakiejkolwiek refleksji nad warunkami niezbędnymi do tego. aby nauczanie trafiało na podatny grunt przekonani, tt ich przekaz jest w pełni czytelny. Unikanie refleksji nad możliwościami ucznia prowadzi do zamknięcia nauczyciela, który staje sic więźniem pewnych abstrakcyjnych stwierdzeń podbudowanych pełnym wyzszosd przekonaniem o własnym racjonalizmie. Jest to postawa, której zagraża sotipsyzm.

Aby uniknąć tego zagrożenia nauczyciel powinien starać się nawiązać relację z uczniem, którą można opisać w kategoriach mediacji Podejmując refleksje nad pojęciem mediacji do chodzę do przekonania, że zawiera ono w sobie sprzeczne treści. Strony podejmują mediację po to. aby znaleźć punkty wspólne ale mediacje podejmują osoby lub instytucje w jakimś stopniu niezależne, a więc mające odrębne stanowiska. Mediacja ma na celu nawiązanie bliższej relacji, oraz stworzenie punktów oparcia do podejmowania nowych działań

Wiele cech tak scharakteryzowanej mediacji odnajdujemy w procesie nauczania. W trakcie nauczania jest przekazywana pewna wiedza, która na ogoi nigdy mc jest ostateczną, -dc stanowi punkt wyjścia do otwarcia kolejnych horyzontów. Nauczyciel pełni role mediatora. Osoba nauczyciela jest dla ucznia kimś najważniejszym, nauczyciel pełni role niezastąpioną ale równocześnie nauczyciel powinien godzić się na to. że pewnego dnia zostanie odrzucony Nauczyciel nie tylko powinien biernie godzić >ię z tym. że w pewnym okresie jego rota będzie się zmniejszać ale nawet powinien traktować to jako zjawisko naturalne i pozytywne. Mam tutąj na myśli odrzucenie dokonane przez ucznia, wówczas gdy nauczyciel spełnił swoją rok-odrzucenie będące skutkiem usamodzielnienia się ucznia, który otrzymał to co nauczyciel miał mu do zaoferowunia. Pragnienie takiego porzucenia przez ucznia jest .zdrowe*, i me ma nic wspólnego z chorobliwym cierpiętnic! w ciii czy z litowaniem się nad samym sobą. Isamo-dziclnicnic się ucznia, który na pewnym etapie powinien umieć porzucić nauczyciela. jc>t jcó-

■