DSC74

JEZUICI

Założyciel zakonu Towarzystwa Jezusowego (jezuitów), Hiszpan l Lopez de Loyola (1491-1566). opracował przepisy i regulaminy zgrom^ nia. Zakon ukonstytuował się w Rzymie w 1538 r., a zatwierdzony ^ papieża Pawła III przystąpił do pracy nad zbawieniem dusz i obrony Kością pod hasłem Ad maiorem Dei gloriom (Na większą chwałę Bożą). Ce^ zakonu było: Pod sztandarem Krzyżu walczyć dla Boga i służyć tylko san^ Panu i jego namiestnikowi na ziemi rzymskiemu papieżowi. Środkami do 04 miały być: dzieła miłości, nauczanie i kazanie. Dla skutecznej realizacji c<j, przez szeroko pojętą działalność apostolską (rekolekcje, misje, słuchanie tp_:, wiedzi, wychowywanie młodzieży, kierownictwo organizacji katolickich, dj* łalność naukowa, duszpasterstwo w szpitalach i więzieniach) Ignacy Loyola,* dobie buntu przeciw Stolicy Apostolskiej, podkreślił wagę poshiszc&tą zwłaszcza papieżowi, jako znak umiłowania woli Bożej, objawiającej się« regule i rozkazach przełożonych. Lecz kto się chce wszytek, a w \żytek Pm Bogu oddać ten nie tylko wolą, ale też i rozum ma ofiarować, który jest Im a najwyższy stopień posłuszeństwa, aby nie tylko toż chciał, ale 1 lot rt>:um co i starszy jego i pod rozsądek swój rozum poddawał, ile nu*ze nuł**żna nakłonić rozumu¹.

Zhierarchizowany zarząd zakonu stanowił podstawę IV un*./y siego Afl posłuszeństwa papieżowi, który na jego mocy był najwyższym wcwnętrflU przełożonym zakonu. Konstytucja zakonu określała życic wewnętrzne zgwui dzenia (dwuletni nowicjat, długoletnie studia filozofiezno ic<»l<*g u . : ' Pic*^1-sze kolegium dla kształcenia młodzieży założono w Mctsymc w I548 r. V lejne rzymskie w 1551 r. Romanum, przemianowane na Grcgitfianum Polski przybyli jezuici w 1564 r. sprowadzeni prze/ biskupa w ar mińftktf Stanisława Hozjusza i osiedlili się w Braniewie (Brumsbcrgui Działalni

w Polsce przedrozbiorowej koncentrowała się na prowadzeniu kolegiów, pney pedagogicznej i duszpasterskiej. Na terenach zagrożonych protcManty/mcm prowadzili wędrowne misje ludowe (duszpasterstwo wędrowne), tanie aptel¹ przy własnych kolegiach, pielęgnowali zara/onych w c/asie epidemii Podjęli próbę ożywienia i reorganizacji bractw kościelnych, zanikających wskutek przemian reformacyjnych. Kolegia jezuickie powstawały szybko, między innymi w Pułtusku. Wilnie, Poznaniu. Kaliszu. Lwowie. Lublinie Pierwsza szkoła jezuicka w Polsce powstała dzięki fundacji kardynała Stanisława Hozjusza w 1564 r. w Braniewie. W 1568 r ówczesny prowincjał W. Maggio wystąpił do generał.) zakonu z wnioskiem o przekształcenia niewskiego kolegium w uniwersytet. Chociaż nie uzyskało ono nigdy ollcjai nie statusu wyższej uczelni, faktycznie było uznawane za ..Akademię Północy”, przewyższając swoim programem nauczania inne szkoły jezuickie Na przełomie XVI i XVII w. studiowało w kolegium 150 Szwedów, wieki Finów. Duńczyków i Norwegów⁵.

Na apel Soboru Trydenckiego (1545-1563). wzywający do gorliwej opieki nad młodzieżą i jej ochrony przed nowinkami religijnymi, jezuici doszli do przekonania, że najlepszym środkiem zaradczym będzie zajęcie się otfottno-waniem dotychczasowego w \ chow unia 1 nauczania kościclnegi ^ tym celu zakładano szkoły średnic, w których nauczali wyłącznic jezuici Każdy jezuita musiał przez jakiś czas zajmować się profesją nauczycielską. Nauczyciele jezuiccy byli bardzo starannie kształceni Po dwuletnim nowicjacie, dwuletnich studiach retorycznych i trzyletnich filozoficznych prowadzili nauczanie w niższych klasach kolegium pod czujnym okiem dosw ude/onego nauczycieU-•współbrata. Kreując typ zakonnika nauczającego, cieszącego się nie tylko autorytetem i powagą wśród konwik torów^-. ale również współbraci, stwarzali warunki do oddania się wyłącznie pracy pedagogicznej Zajęcie mc szkolnictwem średnim wynikało przede wszystkim 1 zamiaru opieki nad młodzieżą szlachecką i magnacką, i uchronienia jej przed wpływami reformacji Największe ^uk cesy dydaktyczne i naukowe osiągnął zakon na szczeblu szkolnictwa średniego i wyższego. W 1570 r. jezuici otworzyli kolegium w Witnic W osiem I.u niej król Stefan Batory przekształci! jezuicką szkolę w Akademię, mianując Piotra Skargę-Pawęskiego pierwszym jej rektorem. \kadrmia W denska. ?*rc kształcona w czasach Komisji Edukacji Narodowej w Szkołę Gk»wną Uirw ską. a w XIX w. w Uniwersytet Wileński, wyksztafcila wiciu uudemów. a w swoim murach gościła uczonych o europejskiej renomie Ki»lcgium jezauc-kic zostało otwarte również we Lwowie w 1610 r. ft^zątkowo opnfcz programu charakterystycznego dla szkól iredruch wykładano locikę. filozofię- ^m**^tc matykę. dopiero później teologię W 1661 r król Jan Kazimierz jw^dpssal akt

» s p_li_wikw«kl ..Mat) ilmMli jemtft* » Nm*    ISW. i I®

a MM

1

JUfuty SocicUilis Jcsu" (W ) ..Hifttorin wychnwam*“ Oprać I Iw,*