DSC 43 (2)

102    LUDWIK PRYDB

żadnym zagadnieniem ponadczasowym, absolutnym i podstawowym Sj| systematycznej morfologii poezji. Problem noweli wiąże się ściśle z dzie-jami literatury europejskiej XIX i XX w. i właściwie — jako zagadnienie wyłącznie kompozycyjne — wygasa, stanowczo trąd na znaczeniu wobee tego, że podstawy i sens sztuki narracyjnej, obejmującej tradycyjną po, wieść i nowelę, leżą już nie w kompozycji, lecz w środkach technicznych i związanej z nimi epickiej postawie duchowej.

Dlatego morfologiczna historia (względnie historyczna morfologią) noweli wydaje się wyczerpana. Forma ta oparta na zasadzie doskonałe}' wyodrębniającej i ujednolicającej konstrukcji, osiągnąwszy w swym rozwoju ideał konstrukcji absolutnej, „czystą formę", doprowadziła niejako samą siebie do absurdu.

Ostatnią sprawą, która nam pozostała, jest wydągnięcie wnioskówigi z przeprowadzonych badań, odnoszących się do „poetyki czystej¹¹, ściślej I mówiąc — do idei i założeń tej nowej poetyki.

Pierwsza rzeczą, która tu się nasuwa, jest kwestia metody. Metodą systematyczna czy historyczna? Formalizm żąda systematyki, konsdWE wentnej klasyfikacji utworów poetyckich ze względu na wybrane cechy charakterystyczne. Mają to być równocześnie cechy „istotne", ale kwestią owej istotności rozwiązuje się z reguły w płaszczyźnie subiektywnych mniemań i odczuć badacza, polegającego na trafności swych roajU i układów systematycznych. Zdaje się jednak, że konsekwentna metwM systematyczna (pomijająca kwestię czasowej przynależności i dzieła literackiego) nie byłaby przydatna do rozwiązania problemu ntt^j weli. Mielibyśmy wówczas do czynienia z nieprzebranymi mnóstwem fWsj i pólform, postaci czystych i postaci mieszanych; nawet gdyby u dl nam się mniej więcej przejrzyście poklasyfikować i zaszufladkowa „morze zjawisk", systematyka ta byłaby dosyć nieużyteczna, nie uwąg niając (wykrytej przez nas na innej drodze) swoistej dynamiki dirii rozwoju formy nowelistycznej.

Sądzimy więc na podstawie wyników przedstawionych w 9 pracy, że metoda systematyzująca poetyki czystej, dążącej do stać się absolutną morfologią poezji, jest niewystarczająca. W sformułowaniu można by pogląd ten wyrazić tak: również t#n literatury jest zagadnieniem historii literatury, raz druga sprawa. Zagadnieniem, już nie tylko metodologicznym^ oriopoznawczym poetyki czystej jest wzięcie za podstawę, za badań autonomicznego dzieła literackiego, które stanowi (tn ti zamknięty, wewnętrznie zharmonizowany organizm. Z tego właściwym celem analizy literackiej jest ujęcie analizowanego