DSC`50

Każdy probl«B badawczy, nawat azozog6łowy, noie "być wyrażony w ]att*(ori*eb /pojęołmeh/ jeszcze bardziej jednorodnych, szczegółowych., bardziej praoyzyJitycb. V •ktpllkujl chodzi o dokonani* dwóch rodzajów ozyxmo<śo± a/ wyrażenie prób lotna tyki badaWozeJ w formie zdań zawiera—'

Jąoych wyłącznie terminy prosie, zrozumiało, jednoznaczne oraaj^h/ uka— zanie powiązań tematu będącego przodmiotem wyjaónlanla • tematami

I    /problemami/ pokrewnymi 1 nadrzędnymi. Na og61 obie te czynnośoi doko—

nywaac *ą Jadnoosaónlo i nierozdzlelnie. V niektórych Jednak wypadkach,

V gdy temat Jud w swojej pierwotnej wstępnej postaci ma charakter szczegółowy i Jednoznaczny, eksplikacja ogrsnioza sly w zasadzie tylko do ukazania problemów pokrewny oh 1 nadrzędnych. Jest to zabieg ważny _t gdyż jest to Jednocześnie wybór płaszczyzny teoretycznej badań oraz poziomu 1 rodzaju wyjaśniania zaobserwowanych zjawisk.

Przy wszelkiego rodzaju wyjaśnianiu 1 uszczegółowieniu pojęć ogśl* nyoh /w tym wypadku pojęć użytych w pierwotnym sformułowaniu problemu badawczego/ pojawia się swoisty paradoks, zwany paradoksem. ekspllkaoji /lub paradoksem Moore 'a/. Można go sformułować w następującaj formiet w eksplikacji, wyjaśniając pojęoie ogólne przez ims pojęcia, można postąpić dwojako: 1/ użyć-pojęć równych zakresowe, ale tak samo ogólnych /wtedy do faoto nie na eksplikacji/ lub 2/ użyć pojęć bardziej szczegółowych, ale nie' pokrywających się oalkowicie z pojęciem wyjaśnianym /wtedy eksplikac ja Jest zniekształceniem pojęola wyjaśnianego, a więo także nie Jest pełną eksplikac ją/. Paradoks taki pojawia się zawsze, 1 1 dlatego eksplikac Ja jest pewną zmianą tematu oraz Jego zawężę ni e m. Nigdy, nawet w najszerzej zaprojektowanych badaniach, nie próbuje się odpowiedzieć na wszystkie pytania sformułowane w ekspli— kaojl problematyki badawczej. Konieczne jest więo dokonanie selekcji pytań i problemów szczegółowych. V selekcji tej stosuje się trzy kry* teria, według następującej kolejnośoit

1/ Kryterium teoretyczne, kybiera się pytania najistotniejsze, centralne, oraz takie, w odniesieniu do których można sformułować najbardziej precyzyjne i najmocniej uzasadnione hipotezy*

2/ Kryterium metodologiczne. Selekcjonuje się pytania wg możliwości udzie lenia na nie odpowiedzi w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych przy pomocy możliwych aktualnie do zastosowania metod i technik badawczych. Jeżeli np. badacz wie_y że będzie mógł się posłużyli wyłącznie techniką ankiety /a nie pogłębionego wywiadu/, wtedy postąpi rozsądniej rezygnując z części problematyki, niż starająo się w oparciu o ankietę zdobyć informacje, których ankieta dostarczyć nie może.

3/ Kryterium techniczno-organizacyjne. Kryterium to nie powinno w zasadzie wpływać na zakres problematyki badawczej, ale - jak wiadomo -