DSC�44

734

Chris Shffffng JH^JP

Oto kontekst, w którym niniejsza rozprawa ujmować będzie propozycje Parsonsa. I Rozpoczyna się ona analizą pewnej ogólnej kategorii wartości kulturowych, które - I zdaniem Parsonsa — kierują zachowaniem laików, by móc następnie na tym tle przyj- I rzec się bliżej stworzonemu przez niego modelowi chorego, ujmując go w relacji do HpU tendencji rozwojowych, jakie ostatnio zaobserwować można w zakresie konsumpcji fiiR zdrowia. Trendy zaś, które będą nas tutaj szczególnie interesować, to przede wszyst- |KjjP kim pojawienie się — w pewnych sektorach społeczeństwa — zapobiegawczej, „czujnej” jjufr postawy na rzecz zdrowego ciała, a także wzrost liczby „dobrze poinformowanych” I {Information rich) konsumentów zdrowia¹. Tendencje tego rodzaju stały się ważkim I przedmiotem zainteresowania socjologii i są obecnie powszechnie uważane za jedne HB z najważniejszych zagadnień dotyczących kwestii zdrowia (por. Giddens, 2001; Net- HH deton, 1995; Shilling, 1993; Turner, 1995), analizy zaś Parsonsa w tym kontekście traktowane mogą być jako antycypacja owych trendów oraz istotna pomoc w wyjaśnia- I niu przyczyn ich wystąpienia, a także istotny wkład w ustalenie ich znaczenia dla za-chowań zainteresowanych zdrowiem „niespecjalistów”.

Nad tą ostatnią kwestią warto zatrzymać się nieco dłużej, by zwrócić uwagę, że war-tości kulturowe, rola chorego oraz nowe trendy w zakresie troski o zdrowie są zagadnie- HB niami ściśle ze sobą związanymi, których podjęcie właśnie w eseju poświęconym nauko- I wym dokonaniom Parsonsa jest jak najbardziej uzasadnione. Po pierwsze, jakkolwiek I model roli chorego może być analitycznie ograniczony, Parsons (1991,1978a) przyznaje I jednak, że ludzie nieposiadający specjalistycznej wiedzy medycznej przyjmują czasem I aktywną postawę nastawioną na dbałość o swoje ciało i dążą do zdobycia wiedzy oraz I informacji na temat ich zdrowia. Dostrzega on także, iż taka aktywność dobrze poinfor- I mowanych „nieprofesjonalistów” często ograniczana jest przez asymetryczny charakter 1 relacji pacjent / lekarz. Zatem zagadnienia dotyczące sposobu podejścia do ciała oraz I informacji medycznej poruszane w niniejszych rozważaniach nie tylko wykazują wyraz- |HN|M ny związek z pracami Parsonsa, ale dotyczą istotnych kwestii przezeń poruszanych. Po drugie, Parsons, uważając się za analitycznego realistę, twierdził, iż wytworem jego ana-liz jest teoretyczny — nie należy zatem brać go za rzeczywistość — konstrukt służący ułatwieniu badań nad całym szeregiem procesów, z jakimi mamy do czynienia w nowo-

1

   Niniejsze rozważania koncentrują się bardziej na konsumentach niż na producentach zdrowia. Jak- I

kol wiek Parsons odrzucał pojęcie „konsument” zdrowia ze względu na jego ekonomiczne, komer- I cyjne konotacje, jednocześnie jednak uważał, że ludzie postępują czasem w sposób przypominający J zachowanie konsumenta (Parsons, 1991). Mówienie o konsumentach zdrowia przy okazji analizy I współczesnych trendów z dziedziny zdrowia w odniesieniu do tego, co na ten temat miał do powie- I dzenia Parsons, wydaje się zatem uprawnione.