DSC�29 (2)

W ten sposób życie osoby, które poprzedza nieco nasze życie, utrzymuje w swoim osobny obrębie napięcie Historii, udział w niej. Historia jest histeryczna: ustanawia się tylko wtedy, ją obserwować — a po to, żeby się jej przy. glądać, trzeba z niej być wykluczonym. Jako żywa istota jestem samą przeciwnością Historii tym, co jej zaprzecza, niszczy ją na korzyść mojej historii własnej (nie potrafię wierzyć w istnienie „świadków”; a na pewno nie mógł-bym być jednym z nich; powiedziałbym nawet, że Michelet właściwie nic nie potrafił napisać o swoim czasie). Czas, w którym moja matka żyła przede mną, to właśnie jest dla mnie Historia (to zresztą jest ta epoka, która historycznie najbardziej mnie interesuje). Żadna anamneza nie będzie mogła nigdy sprawić, abym ujrzał tamten czas wychodząc od siebie samego (bo na tym polega definicja anamnezy) — podczas gdy wpatrując się w zdjęcie, na którym matka przytula mnie jako dziecko do siebie, mogę uprzytomnić sobie pofałdowaną miękkość chińskiej krepy i zapach ryżowego pudru.

I tak oto zaczynało się rodzić zasadnicze pytanie: czy ja ją rozpoznaj<??

Zdany na zdjęcia, rozpoznawałem czasem jakąś część jej twarzy, układ nosa i czoła, ruch rąk i dłoni. Zawsze rozpoznawałem ją tylko w kawałkach, to znaczy niedostępna mi była jej istota, a w takim razie cała była mi niedostępna. To nie była ona, a przecież nie był to nikt inny. Rozpoznałbym ją pośród tysiąca innych kobiet, a jednak nie mogłem jej „odnaleźć”. Rozpoznawałem ją przez jej inność, a nie jej istotę. Fotografia zmuszała mnie w ten sposób do bolesnej pracy. Szukając istoty jej tożsamości szamotałem się pośród obrazów częściowo tylko prawdziwych, a więc całkowicie fałszywych. Powiedzieć patrząc na zdjęcie: „to prawie ona!” było bardziej przykre niż powiedzenie o innym zdjęciu: „to przecież nie ona”. Owo prawie:

113