DSC�54

- fis*.

bynajmniej oznak regresu.    sM ai^on’bardziej

strukturze fenomenologicznej i rozwoju

znaw^szerszynf^r^om religioznawstwa światowego. JZęzony zaata-kⁿow„ -T Leeuwa oraf E.iadego w swej wydanej^ na krótko

historycznym Najwyższej Istoty; w szczególności zaś Ehadego bezspornie czołowego dziś rzecznika antyhistoryzmu w rehgioznaw-stwie — w wydanych już pośmiertnie Ostatnich notatkach . Znamienny jest przy tym tenor protestu Petta-zzoniego:    doceniając

heurystyczne znaczenie podejścia morfologicznego, oponuje on przeciwko odrywaniu i przeciwstawianiu ujęcia historycznego ujęciu „fenomenologicznemu”. Pisze on: „fenomenologia religii i historia (re-ligii) nie stanowią dwu odrębnych nauk, lecz dwa komplementarne aspekty jednej integralnej nauki o religii” ¹⁸.

Czujność metodologiczna Pettazzoniego, wyrażająca się zarówno w walce przeciwko pseudohistoryzmowi szkoły kulturowohistorycz-nej, jak i przeciwko antyhistoryzmowi strukturalizmu, szczególnie zaś jego walka o jedność „tego, co historyczne”, i „tego, co logiczne”, w analizie religii, walka o dostrzeżenie w badanych zjawiskach tego, że są one zarówno własną historią, jak i własną strukturą, ujawnia nam jeszcze jeden aspekt metodologiczno-ideowy twórczości Pettafczo-niego: jego dialektykę. Dialektyka mentalności badawczej Pettazzoniego była z kolei uwarunkowana nie tyle wpływami idealistycznego croceanizmu, ile uczciwością intelektualną tego uczonego oraz jego konstruktywną postawą w sporze sił postępu z siłami reakcji społecznej i naukowej. Olbrzymi materiał faktologiczny, szeroki zakres empini zmusił Pettazzoniego - w połączeniu z dwoma ukazanymi

diale^ykt^evki^CZtlⁿⁿ‘^kami ~ ^d° ^{dostrzeżenia} ..obiektywnej” dialektyki,

Sch ffiach W te^{W Same}L^r2n^ZyWiSt0Śei’ ^{W samych eks}Pl°rowa-potwierdzeniem Ln'¹ ^    ^s‘^a> ^ Jeszcze jednym

wie obiektywnej dialektvkT°na ^ ^maksymy ⁰ P^możnym Wyuczonych. ‘ ^{J lektykl}> ^na co uczciwszą część burżuazyjnych

___    _____    ZYGMUNT PONIATOWSKI

ⁿⁱS^    _{przcz A Błusa}.

Methódol<^y    The^HU^óry^^<i”f^0,'^,i^'J|^,'*f®'^^a* Slrycłure

^gy • Chicago 1959, s. 06.    ^{1 lor}y ₀f Htligiom, Essayt ln