DSC�30 (2)

7. AION

W greckich papirusach magicznych z Egiptu (II—IV w. n.e.) pojawia się inna postać w roli najwyższego uniwersalnego boga, również z atrybutem wszechwiedzy (wszystkowidzenia): Aion.

Auov aic5voę jest Istotą Najwyższą, która, sama niewidzialna '(por. wyżej: Amon), „wszystko widzi i wszystko sły-s z y” ^,88. Auov tć5v ató)vcov jest panem świata, „spogląda na zachód i na wschód, obserwuje południe i północ” ¹⁸⁹. Aion, utożsamiany z Agathos Daimon, wzywany jest w modlitwach jako istota tajemna i niewypowiedziana, która z kierunku czterech wiatrów, czyli z czterech stron świata ¹⁹°, nad wszystkim czuwa (jiuvto>v fjiójtrąy) ¹⁹¹.

Papirusy magiczne pochodzą z ostatniego okresu pogaństwa i stanowią odbicie nieokiełznanego synkretyzmu religijnego, jaki wówczas panował. Ale ich treść ideowa jest w przeważającej mierze egipska^,92. Skoro Aion jest tam określany jako auovó(p0tzXji.o;¹⁹³, a jednocześnie jest utożsamiany z Jao (Jahwe), „który założył ziemię... i rozmieścił morza... i umocował firmament... który oddzielił światło od ciemności” ¹⁹\ wnosić stąd można, żc i jego „oko wieczności” może być pochodzenia biblijnego i żydowskiego. Na ogół jednak nie trzeba wychodzić poza Egipt, aby zdać sobie sprawę ze zdolności wszystkowidzenia, jaką posiada Aion. W tych samych papirusach magicznych Aion pojmowany jest czasami jak słońce ¹⁹⁵, a nawet wąż Agathos Daimon, czyli egipski Psoi, utożsamiany z Aionem ¹⁹⁰ jako Istotą Najwyższą, przybiera aspekt słoneczny ^,97. Co prawda, ów aspekt sło- i neczny Agathosa Daimona i Aiona mógłby z kolei być także wtórnego pochodzenia, wynikać z bardzo rozpowszechnionego solaryzmu wywodzącego się ze Wschodu, a którym ostatecznie nasiąkły w większym czy mniejszym stopniu wszystkie ważniejsze bóstwa pogańskie zgodnie z synkretystycznymi tendencjami ostatnich wieków imperium. Ja jednak sądzę, że Aion egipski ma za sobą długotrwałą tradycję miejscową i wywodzi się z jakiegoś dawniejszego egipskiego bóstwa czasu, prawdopodobnie bóstwa słonecznego ^,98.

Od tego poprzednika Aiona, czyli od dawniejszego bóstwa egipskiego, które w interpretacji greckiej stało się Aionem. po*

70