DSC�52 (2)

vm * najstnr.S7.ych uniwersytetów niemieckich, w Lipsku; na ~t<x|rę teologicznego religioznawstwa w Marburgu wprowadził J^>go duchowego ucznia, Fryderyka Ileilera.

\at m Sóderblom to nie tylko naukowiec, a nawet nic przede ,S2vstkim naukowiec, lecz ró\vni«ż/żarliwv teolog 1 Ucn:> ki, Iciałacz ruchu ekumenicznego i politykAvalezący w czasie pierwej wojny światowej z okrucieństwami wojny. W życiu oso bitym czarujący człowiek, przypominający Sokratesa z fizjognomii naskującej wielkie skarby ducha. W tej książce omówimy jego Iziałalność jako wybitnego uczonego i wychowawcy całego poko-nia religioznawców porównawczych Szwecji.

Soderblom po ukończeniu teologii w Upsali został kapelanem jaiyskiej kolonii szwedzkiej. Obowiązki duszpasterza nie odorwa-go od pracy naukowej. W roku 1900 uzyskał doktorat na Wy-Izialc Teologicznym Sorbony na podstawie pracy La vie future ^rQprps le mazdeisme (Życie pośmiertne według mazdaizmu). Prała uzyskała bardzo pozytywne recenzje Burnoufa, Loisy*ego Tielego. Już to studium porównawcze eschatologii zdradza historyka religii w wielkim stylu. Na podstawie tej pracy został profesorem zwyczajnym na najczcigodniejszym uniwersytecie szwedzkim w Upsali na katedrze historii i filozofii religii. W roku 1912 powołuje go, jak już wzmiankowano, Uniwersytet Lipski na nowo utworzoną katedrą historii religii *. Mianowanie profesora j ogólnej historii religii i w dodatku cudzoziemca było czymś bez precedensu w nacjonalistycznie ekskluzywnym Cesarstwie Nie-tieckim, zwłaszcza po sławnej „mowie tronowej” Adolfa von iroacka z 1901 roku, godzącej w religioznawstwo porównawcze Niemczech (patrz rozdział IX).

Obowiązki arcybiskupa Upsali i zwierzchnika szwedzkiego ko-ńoła luteraóskiego, powierzone mu w przededniu wybuchu [pierwszej wojny światowej, czynią z profesora księcia kościoła, filanlropa i polityka. Bez przerwy jednak pisze, a lata dwudzieste wzbogaciły naukę w szereg'jego wybitnych dzieł ściśle religioznawczych. Wtedy to wydał Einfiilmnig in die Peligionsgeschich-le (1921, 1920 drugie wyd.),Tiele's Kompendium der Religion*-tgeschichte (1930), tłumaczone na ¹ iski i do dziś aktualne. Podczas Światowej Konferencji Kościelnej w Sztokholmie w 1925 [mku przygotowywał korektę drugiego wydania swego głównego

■rj* r m j Tiri.rrjijrjj:

gion {Żywy Bóg. Podstawowe formy osobistej religii), Oksford

Burnetta Tylora, stało się dzieło oparte na odczytach giffordzfcich w Edynburgu — The Living God. Basal forms oj personel rtlt~

1933.

Przy podejmowaniu zwięzłej charakterystyki Szweda ra:/.uca _ się /. siłą jedno określenie: geniusz pojedna ^:a/Był to najzna-mienniejszy i najaktywniejszy rys jego osobowości. Pragnął godzić wszystkie rozbieżności świ a taYNaj bliższa była mu teologia, więc wystąpił od razu z wielkim etosem ekumenicznym. Węższą specjalnością teologa była historia religii, skłócona dysonansami pomiędzy „filologią” Maksa Mullera, „antropologią” Tylora i Fra-zera, „socjologią” Durkheima i „pramonoteizmem" Wilhelma Schmidta (patrz rozdział VII), począł więc szukać dróg [ ;;rozu: lenia i zgody pomiędzy powyższy, i szkłami • lig. >znr. 'czymi Szukanie kompromisu, wiara w potrzebę i możność jcgojjsiągpię-cią, wszystkie to idee, którymi zaraził Fryderyka Hellera i całą ekumeniczną szkołę marburską, rozwijał Soderblom na dwóch ‘ płaszczyznach — religii i religioznawstwa, ekumenii i synkrety-cznokompromispwej teorii religii.

W ocenie dorobku naukowego Sóderbloma należy zachcv. -ć pewną rezerwę. Nie można odmówić temu umysłowi niezaprzeczalnego nowatorstwa w dziele uzgadniania zastanych w światowym ligioznawstwie porówna wi    n zozbi id. Z drugiej stror

nie sposób jednak oddzielić u niego

czego nie zauważają jego biografowie Tor Andrae i Fryderyk Heiler, chociaż len pierwszy, mimo że uczeń i następca Soderblo-ma na katedrze w Upsali, zerwał już z niewolniczym ;ody'r*ad-kowaniem religioznawstwa teologii lutem ńskiej W odmę remontów oryginalnych twórczości naukowej SoćerMoma uw:g*.ę-dnić można jedynie częściowo zdanie tegoż Hellen, religii znawcy i misjonarza niemieckiego, osobistego oddanego pv.^r> pc.tża S«: • -da. Naświetlenie tych momentów wynu ; \ >*

* jmi-.uur.ir

I• '•    nir    .7" ."c