DSC�88

igioznnwcy porównawczcmu precyzja termu l

ł,| myśli i analizą strukturalny. To, ro wyr- *nia iwa /.nsńdni-• ■

?x niej jaszcze plemiennych i szcz< powych), z drugiej, t p ;ii uniwi rsalnych — to odmienne nastawienie do zbawiepia.

Say "etniczny czy nc rodową, i wtejj&einu mc. powstaje nic o, j.;k jej 1»5plc* na7omKi.st w drugich, takich iakchrzcści-vvo. TsTTim. buddyzm, zbawienie pjazSśl tiC-Z*launiem do osiąg-

mlarnoś? zyskała jego definicja religii, według której ułożył lyspozycję materiału w kompendium Die Feligion, przygo-ym pracami szczegółowymi i rozważaniami metodologicz-przez blisko czterdzieści lat. Brzmi ona tak: Religia jest to :.i> człowieka zc świętością i odpowiadające temu spotka-■tv.:o*c: f. Pozostał ottowski stosunek do świętości, poja-» po stronie poznawczej ,,spotkanie”, po stronic czynnoś-pojawiła się „odpowiedź". Są to terminy wzięte z mowy lx)tocznej. a jednak, mimo wszystko, nie pozbawione posmaku metafizycznego, od czego się Mensching w zasadzie energicznie odżegnuje.

Wielokrotnie bowiem odcina się od tradycji teologicznych i jakichkolwiek prób wartościowania poszczególnych religii, chociaż oczywiście jako pastor iuterański solidaryzuje się z chrześcijaństwem i religii w ogóle przypisuje nadrzędną rolę w życiu człowieka i społeczeństwa. A jednak dziwny to doprawdy pastor ten Jawny współpracownik Rudolfa Otto w liturgicznej reformie lu-teranizmu, płomienny kaznodzieja i autor budujących pism religijnych (Erbauungslitercitur). Pastor przesiąknięty bardziej religioznawstwem pc /czym i kultem uniwersalnie nastawionego mistrza niż Iconfesyjnością protestancką. Wypowiada obowiązują naukowców reguły metodologiczne, jak np. taka: „Według n.mniemania wszelka cecha absolutności jednej reki.-, jako osobisty v.    anta ' łasnej

wiary, rozrrja się z punkiem widzenia pożądanym dla religio-ntiwstwa (mit dem reiigtonswitfenschaftUćh zu fdrdęmdpd Sta ud punkt), które- traktuje wszystkie religie jako porównywalne

mcm* n-

’u> Tolerai

i^;iwstwa > >oró\vnnv czego, p*¹ f/jiii' ' 'n n;iU!,u\vC; tvl**rto*+-w—yoy.pi•twyt-*

'inalny to’- rancję od wewnętrznej, doktrynalno-komparaty-mc j strony i wyprowadził :-i d praktyczny jX -itulat pełnej ancji wobec wierzeń świata.

			'kac z właściwe	go duchn
	tosuTti stan<	jwi	bowiem nic rzec	rzywistość
	^rwistość psy	chlc	zną, coś wewnęti
		<ogo	dyskusji. Z di	ugioj stre
stość	psychiczna	nie	wyklucza rzeczywistości

yć innych ludzi i wyznawców innych religii. Zatem spory o prawdę obiektywną w religiach są niepotrzebne, a nawet bezprzedmiotowe.

A jednak mimo encyklopedycznego i precyzyjnego zamknięcia w swej twórczości całego kręgu omawianej dyscypliny, mimo nieustępliwej walki o uwolnienie religioznawstwa od wpływów wyznaniowych, mimo troski o ścisłą terminologię, mimo wnikliwych studiów szczegółowych w dziedzinie buddyzmu, gdzie jest sp< cjulistą, mimo nałożenia swej pracy surowych rygorów metodologicznych — Gustav Mensching zatrzymał religioznawstwo porównawcze, i Lo w sensie tak przenośnym, jak dosłownym. W jednym bowiem merytorycznym punkcie odstąpił od spuścizny religioznawczej Rudolfa Otto, mianowicie odnośnie sprawy rozwoju religii.

Na pytanie o ewolucję w życiu religijnym ludzkości, na pytanie

0    początek wierzeń i o ich drogę rozwojową odpowiedział zdecydowanym — nie. Skoro dana religia jest równie wartościowa,

jak każda inna, skoro stanowi ona zetknięcie się człowieka ze świętością nie ogarniętą nigdy w pełni, to wobec tego nic może być mowy o żadnym rozwoju w sensie przybliżania do świętości czy oczyszczania uczuć religijnych. Stanął tedy w połowie drogi

1    omiędzy żywiołową wiarą w postęp religijny od stadiów przed-politci? tycznych — przez politeizm — do monoteizmu w ujęciu antropologów angielskich i wiarą w stopniowe zatracanie idei i dvnrgo Tłoga przez narody niechvz< ścijansk: w